Reinaldo A. Carcanholo, agur eta ohore

Orain dela egun batzuk, Das Kapital serio estudiatu nahi duten lagun batzuekin hitz egiteko aukera izan nuen. Marxen lan handia aztertzeko euren arrazoia ez da akademikoa, arrazoi iraultzailea baizik. Teoria Iraultzailerik gabeko Mugimendu Iraultzailea ezinezkoa delakoan baitaude. Bai eta teoria horren funtsezko osagai bat Das Kapital delakoan ere. Solasaldi horrek irakurketa hartan laguntzeko zerbait argitaratzeko ideia sortu zidan.

Das Kapital liburu dentso eta luzea da. Hau irakurtzeak eta estudiatzeak, beraz, denbora eta esfortzua eskatzen digu. Eskaera honetarako prest dagoenak ere, baina, aurkitzen du hasierako zailtasun bat: liburuaren lehenengo hiru kapituluen ulermena, lehena bereziki. Marxek berak onartu zuen hau. Horregatik idatzi nahi nuena zailtasun hau gainditzen laguntzeko izango zen

Horiek horrela, nire irakurketan lagundu zidan Reinaldo A. Carcanholo ekonomista brasildarraren idazlan bat ekin bilatzen ari nintzela, Carcanholoren heriotzaren berri izan nuen. Ekainean hil zitzaigun eta ez nuen jakin.

Izan ere, Carcanholok egungo kapitalismoa ulertzeko ekarpen interesgarriak egiteaz gain Marxen lan teorikoa zabaltzeko lan eskerga egin zuen. Lan hau erabiltzea izango litzateke egin diezaiogun omenaldirik onena. Ondorenean, nire ustez oso erabilgarriak diren bi adibide datozkizue.

Lehena, ondoko bideoa non ematen zaizkigu hainbat gako, oso interesgarriak, Marxen Kapitalaren lehenengo zatia ulertzeko.

Bigarrena, MERCANCÍAY VALOR-TRABAJO: Guía de Lectura de Marx bere lana. Hau dugu gida “klasiko” bat Marxen testuari zuzenean aurre egiteko. Klasikoa baina ez ohikoa, ikusi ahal denez egilearen hitzetan beraietan:

Hasteko, Das Kapitalaren ezaugarri garrantzitsu bat aipatu behar dugu. Bertan ez dugu aurkituko aurreko ikerketa baten azkeneko emaitzen azalpena, ondorioen laburpen baten antzeko zerbait. Agertuko zaiguna da, nolabait, ikerketaren ibilbide bera, kontzeptu berri bakoitza aurkitu ahal izateko beharreko urrats metodologikoak. Testua arretaz eta ordenaz irakurtzean egileak eskutik eramango gaitu errealitatearen sistematiko eta metodikotik kontzeptu berriak aurkitzera. (...)

Onar dezagun egilearen gonbidapena, eman diezaiogun eskua, izan dadila gure gidari une batez, urrats erraz zein zailetan. Laster ikusiko dugu ez dugula bere eskua behar, gure kabuz ibili ahal izango dugu.

(azpimarrak eta euskarapena nik egindakoak dira)

Hau guztia duzue teoriaren militante bikaina zen burkide honek nire irakurketarako emandako laguntza. Espero dut zuentzat ere lagungarria izatea.

DUBLIN HIRIAN 1913an

Orain dela 100 urte (1913ko Abuztuaren 26an) Dublingo langileriaren sektorerik pobre eta zapalduenek borroka historiko bati ekin zioten.

Larkin eta Connolyren Balada herri kantak dioenez:

Dublin hirian 1913an

Ugazabak aberats

Eta pobreak esklabo

Emakumeak lanean

Eta umeak gose

Izan ere, garai hartan Dublingo 20000 familien etxebizitzak gela bakar batekoak eta osasungaitzak ziren. Ondorioz, tifus eta tuberkulosi bezalako gaitzak ohikoak ziren Dublingo langile auzoetan. Honi guztiari gehitu behar zaio langile pobre horiek euren lan baldintzak era kolektiboa negoziatzeko era kolektiborik ez izatea. Sindikatuak, Britainia Handiko sindikatuen federazioa kideak zirenak, langile kualifikatuak antolatzera eta ordezkatzera mugatu baitziren. Azken hau aldatu zen Jim Larkinek Irlandako sindikatuen federazio subirano bat (Irish Transport and General Workers Union, ITGWU) eratu zuenean eta langile ez kualifikatuak antolatzen hasi zenean.

Orduan etorri zitzaigun Larkin

Olatu indartsu bat bezala

Eta zenbait enpresatan hobekuntzak lortu zituen. Zeinak ugazabak biziki ikaratu zuen. Ondorioz, William Murphy kapitalista handiaren ekimena jarraituz, euren langileei planteatu zieten honako dilema hau: ITGWU kidetasunari uko egitea, idatziz, edo kaleratzea. Langile gehienek kapitalisten xantaia lotsagabe hau ez zuten onartu. Eta borroka epiko bat, Dublingo lock out delakoa, hasi zen.

Larkinekin zutik mantendu ginen

Estatuaren eta enpresaburuen errepresioari aurre egin behar zioten. Eta modu ausarta eutsi zioten borrokari. Hemen beste gizon bat aipatu behar da: JamesConnolly. Dublingo borroka hartan langileen lider nagusia Larkin bazen ere, Connolly ere, Christi Mooreren kantak dioen legez, han egon zen eta bera izan zen errepresioaren aurkako erantzuna antolatu zuena. Irish Citizens Army (ICA) langileen autodefentsarako milizia sortuz, hain zuzen ere.

Langileek galdu zuten borroka hura. Errepresioa gogorra izan bazen ere, ez zen derrotaren arrazoi nagusia. Langileen pobrezia bera eta Irlanda eta Britainia Handiko langile aristokraziaren traizioa baizik. Azken honek ez zuen izan kaleratutako langileekin elkartasun ñimiñorik ere eta hauek ezin izan zioten eutsi lan eta soldatarik gabeko denbora luzeari.

Zortzi hilabetez borrokatu genuen

Eta zortzi hilabetez goseak egon ginen

Larkinekin amaiera arte

Baina jatekorik ez izateak eta gure umeen negarrek

Apurtzen zigun bihotza

Eta ezin izan genuen irabazi

Borroka honen emaitza langileen derrota izateak ez dio borroka epiko honi haren balioa. Honen emaitza garrantzitsu bat ICAren sorrera izan zen. Nolabaiteko jarraipena, beraz, izan zuen 1916ko altxamenduan.

Larkinek utzi gintuenean guztiz garaituta ematen genuen eta

Langileentzat dena beltza zirudien

Baina Connollyk itxaropen berria eman zigun

Berriz altxatuko gara! zen bere leloa