
"Atzeman behar da aterabide bat presoentzat
ahantzi gabe funtsezko arazoa,
Euskal Herriaren egoera
eta aterabide politikoa"
Felipe Bidart. Argazkia Bob Edme.
Filipe Bidart militante abertzalea izan da Ahoan Bilorik Gabe
emankizuneko maiatzeko gomita.
Euskal hedabideek hilabetero elkarrekin
egiten dugun emankizunean Bidartekin mintzatu gara: "Baigorriko semea,
euskalduna, irakaslea izana. Orain pixkat zahartua eta itzuli luze bat
egin ondoan berriz etxera itzulia". Kanaldude, Euskal Irratiak, Ipar Euskal Herriko Hitza,
Herria eta KAZETA.INFO-ko kazetarien galderei erantzunez Bidartek
Euskal Herriko egoeraren inguruko azterketa egiten du historiari eta
etorkizunari ere so eginez.
Gai horien guztien inguruan Bidartek egin dituen adierazpen nabarmenen bilduma eta elkarrizketa osorik irakurtzen ahal da heldu den lerroetan.
Bidartek elkarrizketaren lehen bi ataletan Euskal Herriko egoeraren
azterketa sakona egiten du, iraganari eta etorkizunari ere begiratuz.
Lekukotasun pertsonala egiten du Bidartek: "31 urtez
aldaketa frango bizi eta jasan ditugu eta berriz itzultzean bada lan bat
egiteko, Euskal Herria berriz ezagutzeko, ikusteko nola aldatua izan
den, izan diren aldaketak eta harremanak berriz lotzeko".
Presoez hainbat adierazpen egin ditu: "Gaur egun oino
segitzen dute militanteak arrestatzen, kondenatzen eta kondena dorpeak
emaiten. Hori kezkagarria da, zeren eta horrek urruntzen du gero eta
gehiago aterabidea eta zailtzen du bake bidea". Gaineratzen du:
"Segitzen dute errepresionearen politikarekin, eta hori biziki
kezkagarria da, jakinik biziko kondena zer den".
"Euskal presoek badute zantza hori, indar ikaragarria ahaide eta lagunen
aldetik. Duten elkartasun hori, sentitzen den elkartasun horrek ematen
die sekulako indarra, bainan kanpokoentzat biziki zaila da".
"Pentsatzen dut Frantses eta Espainol estatuak blokatzeko arrazoina eta
bidea presoetan dutela". Hobeki azaltzen du estrategia horren muina:
"Entsaiatzen dira mugatzea euskal arazoa euskal presoen arazora, eta
euskal presoen arazoa deno ez dituzte funtsezko arazoak aipatzen
aipatzen eta hori da manera bat sahiesteko egiazko eta funtsezko
arazoa".
"Alde batetik atzeman behar da aterabide bat presoentzat ahantzi gabe
funtsezko arazoa, Euskal Herriaren egoera eta aterabide politikoa".
Borroka armatuaren estrategiari eta estrategia
aldaketari buruzko hainbat iritzi ere plazaratu ditu: "Borroka armatua
abiatzea eta garatzea, baita Iparraldean ere, beharrezkoa zen Euskal
Herriaren biziraupenerako"
"Bagenekien ondorio latzak izanen zirela, bai militantearentzat, bai
mugimenduarentzat, bai Euskal Herriarentzat". "Nahiz eta jakin zein
ondorio izanen zen beharrezkoa iruditzen zitzaigun, eta hortan sinisten
dut beti".
"Garai batez beharrezkoa zen estrategia hori eramatea Iparraldean eta
ene irudiko emaitza onak ekarri ditu eta orokorki egoera aintzinarazi du
Iparraldean".
"Errepresioarengatik borroka armatua garatu da, beraz ez da
errepresionearengatik borroka armatua gelditu baldin bada. Borroka
armatua gelditu baldin bada izan da egoera aldaketagatik eta militanteen
artean eta mugimendu barnean eztabaida hori geroz eta gehiago pausatu
delakotz. Hausnarketa baten ondorioa izan da".
"Azken hamar urteetan zaku berean emanak izan dira borroka armatua eta
terrorismoa. Horrek ondorioak izan ditu Euskal Herrian ere, baita
mugimenduan ere. Horrek elementu bat gehiago ekarri du estrategia
aldatzeko".
Bake prozeazuaren irakurketa egiten du Bidartek: "Gaur
egun ez gara joaten gehiago enfrentatzerat, borrokarat, hausturararen
egiterat, baizik eta entsaiatzen gara indarrak biltzea eta inahala geroz
eta mobilizazio handiagoak egitea".
"Presoek nahi ez dutena da, eta hori argi da, bake hori izatea presoen
askatzearen truk. Ez dira horretarako borrokatu, helburua ez da
presondegitik ateratzea, helburua da Euskal Herria".
"Presoek bat egiten
dute prozezuarekin, Orduan presoei zer gehiago galdetzen ahal zaie?
Kanpoan egin behar da indarra, ez da galde egin behar presoei,
eguneroko borroka eramaten dute horiek"
"Behar dira helburu politiko horiek beti atxiki eta horiei buruz behar
dugu segitu borrokan, borroka armaturik gabe".
"Estrategia aldatzen
dugu, baina helburuak beti hor dira. Gaur egun entsaiatuz inahala indar
metaketa hori, herritarrak parte har araziz. Baita gurekin ados ez
direnekin mintzatuz eta inhala elkartasun zabalena eginez".
"Ene ustez ETAk egin ditu aski urrats orain arte eta orain gizarteak eta
Estatuek urrats batzuk egin behar dituzte. Beste urrats batzuk eginak
izanen direlarik orduan negoziatzen ahalko da ETAren partetik beste
urrats batzuk".
Bake prozezuaren estrategien baitan desobedientzia zibilaren
inguruko iritzia ematen du Bidartek: "Borroka armatua baztertua izan
dela eta ez da gibelerat egiterik. Baina borrokak segitu behar du, eta
desobedientzia zibila bide egokia iruditzen zait, eta justuki orain bide
berriak asmatu behar ditugu".
"Atxeman bide berri batzuk elkartasuna handitzen dutenak, bortizkeria baztertuz".
ELKARRIZKETA OSORIK (1. PARTEA)
1. atala lekukotasun pertsonala eta presoak Kanaldudek grabaturiko bideoa
Nola izan da itzultzea presondegian 19 urte pasa ondoren?
Itzultzea ez da bakarrik presondegiarekin mugatu. Zazpi urtez izan naiz
sasian. Gero 19 urtez izan naiz preso eta gero beste bost urte
atzerrian. Itzuli horrek iraun du 31 urte, ondoren berriz itzuli naiz
etxerat eta Euskal Herrirat agerian eta ofizialki.
Itzultzeak lehenik sekulako atsegina ekartzen du, eta bertzaldetik
aldaketa frango izan dira Euskal Herrian, baita ene baitan ere. 31 urtez
aldaketa frango bizi eta jasan ditugu eta berriz itzultzean bada lan
bat egiteko, Euskal Herria berriz ezagutzeko, izan diren aldaketak eta
harremanak berriz lotzeko. 31 urtez bada belaunaldi bat baino gehiago
sortu dena eta beraz ezagutza guzti horiek egin behar dira eta ene
herrian ene tokia atzeman. Ez da zaila, bainan egin behar den lan bat da
eta denbora galde egiten du.
Gero eta gehiago dira zuk izan dituzun bezalako kondena luzeak dituzten pertsonak, hor dira Ion Kepa Parot, Txistor
Haranburu eta Jakes Esnalen kasuak esaterako. Badira ere berrikitan
auzitegian bizi osorako eman dituzten zigorrak. Nola ikusten duzu
errealitate hori? Kezkatzen zaitu? Zer suposatzen du horrek?
Bistan da kezkatzen nauela. Hori da ene arrangura handiena gaur egun,
euskal presoen egoera eta ene nahikeri eta amets handiena hori da,
euskal preso guztiak kanpoan izatea. Gaur egun oino segitzen dute
militanteak arrestatzen, kondenatzen eta kondena dorpeak emaiten. Hori
kezkagarria da, zeren eta horrek urruntzen du gero eta gehiago
aterabidea eta zailtzen du bake bidea.
Zaila ikusten dut, ez dut nik gakorik egoera horren desblokeatzeko,
ikusten da frantses estatuak dena blokeatua duela, ez duela deus ikusi
nahi, ez duela deus negoziatu nahi, ez duela neurririk hartzen presoen
alde, kontrakoa. Segitzen dute errepresionearen politikarekin, eta hori
biziki kezkagarria da, jakinik biziko kondena zer den.
Familiei inposatzen zaien zigorra ere bada, presoak urrunduak dira Euskal Herritik. Ekonomikoki eta emozionalki bada karga bat.
Bistan da hori. Sekulako pisua da mugimenduarentzat. Lehenik
presoentzat, zaila da bizitzeko. Presoak militanteak dira, badakite
zertarako engaiatu diren eta beraz jasaiten dute militante bezala
errezki, baina eguneroko bizitzan zaila da bizitzea hori. Ez da ahantzi
behar gizon emazteak direla, haien indar eta ahultasunekin.
Gero hurbilekoentzat, zeren eta badute beti kezka hori. Diren gastuak,
sufrikarioak, bideetan arriskuak eta harremanetan zailtasun hori. Euskal
presoek badute xantza hori, indar ikaragarria ahaide eta lagunen
aldetik. Sentitzen den elkartasun horrek ematen die sekulako indarra,
bainan kanpokoentzat biziki zaila da.
Mugimenduarentzat ere kezka hori bada. Pentsatzen dut Frantses eta
Espainol estatuak blokatzeko arrazoina eta bidea presoetan dutela. Erran
nahi dut, segitzen duteno errepresioarekin, eta presoak atxikitziz eta
kondenak gero eta luzeago emanez, sahiesten dute funtsezko arazoa.
Entsaiatzen dira mugatzea euskal arazoa euskal presoen arazora, eta
euskal presoen arazoa deno ez dituzte funtsezko arazoak aipatzen eta
hori da manera bat sahiesteko egiazko eta funtsezko arazoa.
Gaur egun aipatzen ditugu borrokaren ondorioak eta presoen egoera,
presoak ematen dira aitzinean, egia da gure arrangura dela, eta izan
behar da presoen egoerak eta presoen askatzeak, baina hori badakite eta
horri emanen diogula lehentasuna eta hori aintzinean deno funtsezko
arazoa baztertzen dute. Alde batetik atzeman behar da aterabide bat
presoentzat ahantzi gabe funtsezko arazoa, Euskal Herriaren egoera eta
aterabide politikoa.
Zure ustez balio zuen mementu batean borroka armatuaren alderen
hautua egitea, jakinez zer sufrikario, zein ondorio pairatzen den, zuk
erran duzun bezala, bai familiek, bai presoek. Zertarako balio zuen?
Balio zuen, hortan ez da dudarik. Ez dut sekulan dudarik hortan
beharrezkoa zela engaiatzea. Borroka armatua abiatzea eta garatzea,
baita Iparraldean ere, beharrezkoa zen Euskal Herriaren biziraupenerako.
Eta jakinez horrelako ondorioak izanen zirela, nahiz eta Iparraldean
maila apaleko borroka eraman. Bagenekien ondorio latzak izanen zirela,
bai militantearentzat, bai mugimenduarentzat, bai Euskal Herriarentzat.
Beharrezkoa zen borroka armatu hori abiatzea eta garatzea Iparraldean.
Guk bereziki borroka eraman dugu Frantses estatuari buruz, beharrezkoa
iruditzen zitzaigun borroka hori eramatea kontzientziak iratzartzeko
Euskal Herriko arazo politikoa mahain gainean emateko eta aterabide
batzuk proposatzeko, denbora berean Iparraldeko mugimendu abertzalea
indartzeko. Nahiz eta jakin zein ondorio izanen zen beharrezkoa
iruditzen zitzaigun, eta hortan sinisten dut beti. Iruditzen zait gaur
egun hautu hori egin beharra zela, egin dugu eta ondorioak izan dira,
emaitzak ere izan dira, Iparraldean euskal kontzientzia indartu da,
abertzaletasuna indartu da, egitura batzuk azpiegitura batzuk ere
gauzatu ahal izan dira.
Mugimendu horren, borrokaren inguruan, dinamika
bat piztu da, eta dinamika horri esker garatu da mugimendua Iparraldean.
Garai batez beharrezkoa zen estrategia hori eramatea Iparraldean eta ene
irudiko emaitza onak ekarri ditu eta orokorki egoera aintzinarazi du
Iparraldean. Orain 30 urteren buruan, 40 urteren buruan, iruditzen zaigu
ingurua aldatu dela, borrokari esker ere aldatu da, baldintzak aldatu
dira, mugimenduak baditu beste tresna batzuk.
2000z geroztik borroka armatuaren estrategia baztertu dugu eta beste
estrategia batean sartu gara.
40 urtez beharrezkoa zen Euskal Herriko
arazoa aipatzea eta aldarrikapenak mahain gainean ematea. Gaur egun
aldarrikapen horien inguruan bada kontzientzia bat indartu dena, geroz
eta jende gehiagok aldarrikapen horiek sustengatzen ditu Iparraldean eta
gaur egun behar dugu beste etapa batera pasatu, eta eraiki behar ditugu
gure eskakizun horiek.
2. partea Bake prozezua eta konponbidearen gaiari lotua. Ikusi Kanaldudek egin duen bideoa
Estrategia aldaketa aipatu duzu, zer da aldatu dena hori emateko?
Aldatu dena izan da euskal kontzientziaren garatzea, hedatzea. Euskal
kontzientziak hartu du sekulako indarra lehengo egoeraren aldean.
Konkretuki parte hartu dut abertzaleen bilkuretan baita abertzale
mugimendutik haratagoko biltzarretan eta Iparraldeko arduradun politiko
guztiak biltzen dituen bilkuretan, eta harritu naiz, entzutearekilan
edozein alderdikoak izanik ere, nola mintzatzen diren Euskal Herriaren
alde, Euskal Herriko instituzioaren alde, salatuz Pariseko jakobinismoa,
eta galde eginez herri kontsulta bat, eta galde eginez Herria bere gain
jar dadin, galde eginez ere mobilizazioak, galde eginez manifestazioa
Pariseri galde egiteko erakunde berezi bat, eta horrek erakusten du
funtsezko aldaketa bat izan dela azken hamarkada honetan.
Kontzientzia hartze bat izan da eta horrek erakusten du aldaketa hori,
eta aldaketa horregatik beharrezkoa izan da abertzaleen aldetik ere bere
jokamoldean aldaketa, horrek ekarri du estrategia aldaketa. Gaur egun
ez gara joaten gehiago enfrentatzerat, borrokarat, hausturararen
egiterat, baizik eta entsaiatzen gara indarrak biltzea eta inahala geroz
eta mobilizazio handiagoak egitea, eta herritar gero eta gehiago
mobilizatuz eta parte har araziz mugimenduan, gure eskakizun horiek
erdiesteko.
Prozezua nolabait abiatzen da alde bateko deliberoarekin,
presondegietan ere gogeta sakona da. Bi elemendu dira hor, batetik nola
eman den eztabaida hori preso kolektiboaren baitan bake prozezu horri
buruz abiatzeko? Bigarrena bake prozezuaren baitan zein izan behar den
presoen ekarpena?
Orain arte uste dut presoek ekarpen handia egin dutela, eta bereziki
presoek sostengatu dutelarik estrategia aldaketa eta bake bide hau.
Ez da gauza berria, ni oroitzen naiz preso nintzelarik bagenituela
horrelako eztabaidak gure artean.
Oroitu behar da Iparraldean,
Iparretarrak borroka armatuaren estrategia utzi zuen duela 10 urte baino
gehiago, 2000. urteko inguruan.
Baina beti gelditzen zen, Hegoaldeko
estrategia edo borroka armatua eta eztabaida horren inguruan zen.
Presondegian izan Iparraldekoak edo Hegoaldekoak denak euskaldunak gara
eta elgarrekin gara, eta elgarrekin mintzatzen gara Euskal Herriaz.
Parte hartu dut eztabaida horietan beste euskal presoekilan. Eztabaida
horiek aspaldikoak dira, badu 10 urte baino gehiago hortaz hitz egiten
dugula mugimenduan, militanteen artean eta presoen artean.
Presoek nahi ez dutena da, eta hori argi da, bake hori izatea presoen
askatzearen truk. Ez dira horretarako borrokatu, helburua ez da
presondegitik ateratzea, helburua da Euskal Herria. Eztabaida guztia
horren inguruan dira, presoek nahi dutena da funtsezko arazo politikoa
mahai gainean pausatua izan dadin.
Militanteek, nahiago dut aipatzea militanteak, zeren ez da mugatu behar,
ez gara preso eta preso ohiak, militanteak gara.
Haien kezka gure kezka
da, helburu politiko horiek ez direla utzi behar erortzea. Behar dira
helburu politiko horiek beti atxiki eta horiei buruz behar dugu segitu
borrokan. Borroka armaturik gabe, baina beti borrokatuz, behar da
mobilizatu, behar da segitu barnean borroka politikoa eramanez.
Ez da uste behar Madrilek eta Parisek horrela egiten utziko dutela.
Nahiko lukete beti helburu politikoak ahantzi eta bakarrik ondorioetara
joan eta presoak askatu, banazka banazka eta hortan luzatu eta ahantzi
aterabide politikoa. Beraz presoen kezka da aterabide politikoak ez
direla ahantzi behar eta borroka segitu behar dela, beste gisan uste dut
denak ados direla.
Estrategia aldatzen dugu, baina helburuak beti hor dira.
Gaur egun
entsaiatuz inahala indar metaketa hori, indarrak bilduz, gero eta
gehiago herritarrak parte har araziz. Baita gurekin ados ez direnekin
mintzatuz eta inhala elkartasun zabalena eginez. Orain arte presoen
ekarpena hori izan da, eta ez dakit hori baino gehiago egiten ahal
duten, erratea: "ados gara abiatu den bide horrekilan, nahiz eta gu
preso izan eta ados gara aldaketa horrekin eta ez ditzagun ahantz
helburu politikoak eta segi dezagun helburu politikoei buruz beste
bidekilan".
Presoek nahiz eta ikusi preso gehiago badela, arrestatzeek segitzen
dutela, kondenek segitzen dutela, ez dutela deus egiten presoak
hurbiltzeko, ezta eri diren presoak askatzeko, ezta kondena bete duten
presoak askatzeko, hala ere presoek segitzen dute estrategia berria
sostengatzen.
Bistan da, badira beti eztabaidak, kritikak eta hori,
baina orokorki sostengatzen dute. Orduan presoeri zer gehiago galdetzen
ahal zaie? Kanpoan egin behar da indarra, ez da galde egin behar
presoei, eguneroko borroka eramaten dute horiek. Ez zaie gehiago galde
egin behar, aski da galde egitea gose grebak egitea! Lana hemen Euskal
Herrian egin behar da eta entsaiatu behar da hedatzea, Euskal Herritik
kanpo ere gure borroka eta gaurko gure bake bide hori, ezagutarazi
internazional mailan eta Europan, Parise eta Madrile pixka bat
bortxarazteko neurri batzuen hartzera.
Borroka armatuaren estrategia gaur baztertua dela diozu, badira
desobedientzia zibileko mugimendu batzuk, hala nola Donostian eta
Ondarroan izan diren herri harresiak eta Aske Guneak. Zer diozu ekin
molde berri horretaz?
Hori arrunt baikorki ikusten dut, hori da bidea. Borroka armatua
baztertua izan dela eta ez da gibelerat egiterik.
Baina borrokak segitu
behar du, mobilizazioek segitu behar dute, manifestazioek segitu behar
dute. Lanean segitu behar dugu eta desobedientzia zibila bide egokia
iruditzen zait, eta justuki orain bide berriak asmatu behar ditugu.
Eginmoldeak asmatu, gero eta jende gehiago mobilizatzeko. Nola jokatu
hemengo egoera ezagutarazteko, aiparazteko komunikabideetan, eta ez
bakarrik Euskal Herrian, baina kanpoan ere Frantses estatuan, Espainiar
estatuan baita Europan ere.
Europan ere ezagutarazi behar dugu egoera hau eta nire ustez ez dugu
aski indar egiten, behar gara pixka bat ireki eta erakutsi ere nor garen
eta besteak bezalako gizakiak garela. Euskal Herria ezagutua bada,
errespetatua bada, egoera anitz hobea izanen da.
Zuk aipatzen dituzun gertakari horiek baikorrak dira, izan zen Baionan
ere Aurore Martinen sostenguz eta defendatzeko horrelako mobilizazio
sendo bat izan zen ere. Horrelako egitateak biderkatzea bide egokia da.
Hor uste dut mugimenduak, militanteek eta euskaldunek behar dugula
irudimena landu pixkat, bide berriak urratu. Atxeman bide berri batzuk
elkartasuna handitzen dutenak, bortizkeria baztertuz. Baina kasu,
desobedientzia zibila bide zaila da. Egin duten bezala, hor karrikan
jartzea eta kaskak hartzea arraposturik eman gabe, horretarako indartsua
izan behar da. Prest izan behar da, eta jakin behar da ondorioak
nolakoak izanen diren, hor ere.
Estrategia aldaketa aipatzen duzu behin eta berriro, aldaketa
hori ez ote da jin ahuldade baten ondorioz. Eta ez ote da berant etorri
aldaketa hor?
Hori da erraten dena, ene ustez ez. Gure herria gai izan da borroka
armatuaren eramateko, bi borroka armatu eramateko ere gai izan da.
Mementu batez pausatu da bai Iparraldean, bai Hegoaldean, ea bide hori
segitu behar zen edo ez. Beno, hastapenetik pausatzen da galdera hori,
betiko galdera da hori mugimenduan, militanteen artean. Berrogei urteko
mugimenduaren ondoan argi dago baldintzak aldatu direla. Egoera aldatu
baita egia da, galdera horiek gero eta zorrotzagoak direla, gero eta
gehiago pausatu dela, eta eztabaida hori gero eta azkarragoa izan
delarik mementu batez deliberatu da hobe zela borroka armatua uztea,
ados ematea.
Ez al da egin indarraren ondorioz izan? Ez al da Estatuen garaipen bat?
Ez, ez da errepresioarengatik. Ni konbentzitua naiz ez dela horretagik
izan, borroka armatua hasi dugularik, eta hasi dutelairik Hegoaldean,
zeintzun ziren baldintzak? Hamar pelatu ginen armarik gabe eta bi
estaturen kontra. Eta bagenekien zein ondorio izanen zen, eta bazen
tortura eta tiroketak. Zenbat hil izan dira militanteen artean?
Errepresioarengatik borroka armatua garatu da, beraz ez da
errepresionearengatik borroka armatua gelditu baldin bada.
Borroka armatua gelditu baldin bada izan da egoera aldaketagatik eta
militanteen artean eta mugimendu barnean eztabaida hori geroz eta
gehiago pausatu delakotz. Horrek ekarri du militanteen biltzeko
zailtasunak ere. Baina borroka armatuaren gelditzea ez da jin ahultasun
batengatik, izan da gogoeta eta ausnarketa baten ondorioa. Gaur egun
Euskal Herrian baldintzak aldatu dira, gero eta gehiago borroka
armatuaren beharra zalantzan da, eta mementu batez gehiengo batek erran
du hobe zela uztea.

Bada beste elementu importanta bat ere kontuan hartu behar dena. 2000.
urtearen inguruan mundu mailan izan diren gertakariak eta
komunikabideetan aipatzen duten terrorismoaren fenomeno hori, bereziki
islamistekin, egiazko terrorismoa egiten dutenak. Bonba bat ematen
delarik nonahi hiri batean eta zibilak nolanahika erahiltzen direlarik
eta ehunka eta milaka. Bonbak pausatzen direlarik horrela, nonahi hori
egiazko terrorismoa da, ez du deus ikustekorik borroka armatuarekin.
Bainan komunikabideetan bada nahasketa bat terrorismoa eta borroka
armatuaren artean.
Guk askatzeko erabiltzen dugun borroka armatua arrunt ziblatua da,
jomuga bereziekin eta kasu eginez ez dadila bazterreko inor hunkia izan,
horrek ez du deus ikustekorik terrorismoarekin. Bada nahasketa bat hor,
eta hastapenetik gu zikindu nahi izan gaituzte. Hori estatuen jokoa da,
ukatu nahi baitute hor badela arazo politiko bat, borroka bat eramaten
dela hor funtsezko arazoekin, eta hori sahiezteko erraten dute "horiek
terroristak dira kasu egizue". Jendeari sinestarazten diote borroka
armatua egiten dutenak terroristak direla eta gizartearen kontra direla
eta nornahi hiltzeko kapazak direla.
Azken hamar urteetan zaku berean emanak izan dira borroka armatua eta
terrorismoa. Horrek ondorioak izan ditu Euskal Herrian ere, baita
mugimenduan ere. Mementu batez horrek elementu bat gehiago ekarri du
dudan emateko borroka armatua. Ea zein ondorio ekartzen zituen. Azkenean
erabakia hartua izan da, estrategia aldatzea.
Aieteko adierazpenaren ondoren jin dira Baionako eta Hegoaldeko
Bake Foroa. Laster Baionan Bake Foroaren beste parte bat egin behar da.
Zure ustez zein da bake foro horiek ekarpena eta garrantzia?
Bake Foroaren helburua da bake prozezua ezagutaraztea Euskal Herrian
berean eta kanpoan ere. Manera bat da ere ezagutarazteko euskaldunei
beste tokietan izan diren bake bideak eta nolako desmartxak izan diren,
ze baldintzetan eramanak izan diren eta nola hortik atera ondorioak
ikusteko Euskal Herrian nola eraman daiteken. Manera bat da ere
sostengua bilatzeko Euskal Herritik kanpo, internazional mailan ere
ezagunak diren pertsona batzuen sustengua biltzeko, ezagutzeko eta
erakusteko.
Politikariek behin eta berriro galdetzen dute ETA desagertzea,
baina IK ez da ofizialki desagertua. Zure ustez ETAk desagertu beharko
luke? Eta estatuek zer eginen dute jakinik ate guztiak etxiak direla gai
horretan?
Uste dut ETAk gauza anitz egin dituela bake bide hori abiarazteko eta
aintzinatzeko. ETAk orain, ETA bezala, ez du desagertzerik, erabaki du
borroka armaturik ez egitea, eta ez du egiten.
Frogatua da erabaki hori
atxikia dela eta erabaki hori itzulezina dela, eta iraunkorra dela.
Hortik harat zer eskatzen ahal zaio? ETAri geroz eta gauza gehiago
eskatzen zaizkio, armak itzultzea, desagertzea… Baina ene ustez ETAk
egin ditu aski urrats orain arte eta orain gizarteak eta Estatuek urrats
batzuk egin behar dituzte.
Beste urrats batzuk eginak izanen direlarik, edo egiteko prest agertzen
badira, orduan negoziatzen ahalko da ETAren partetik beste urrats
batzuk. Baina ez zait bidezkoa iruditzen ETAri galdetzea gero eta gauza
gehiago estatuek bere aldetik deus egiten ez dutelarik, eta kontrakoa,
errepresioan segitzen duteno. Hori ez zait, ez egokia, ez zuzena
iruditzen.
Estatuak goxoan dira egoera honetan, ala ez?
Estatuak goxoan agertzen dira, nahi dute sinestarazi ETA horretara
ailegatu baldin bada errepresioarengatik izan dela, eta hori ene irudiko
ez da batere horrela.
Sinitsarazi nahi dute errepresioarekin segitu
behar dela, baina hori sinistaraztea interesatzen zaie, justu funtsezko
arazo politikoa ez aipatzeko
Goxoan dira mementuan, baina estrategia berri hau garatzen badugu
Frantses eta Espainol estatuak ez dira gehiago goxoan izanen. Zeren eta
Euskal Herriko arazoa, eta Frantses eta Espainol estatuek Euskal Herrian
pausatzen duten arazoa gero eta ezagutuagoa izanen da. Europa maila
ezagutarazi behar dugu eta horrela estatuak ez dira gehiago goxoan
izanen, eta beharko dute aterabide bat atzeman eta beharko dituzte
beraien aldetik ere urrats batzuk eman, eta bide batzuk hartu.