TXETXENIA:
HERRI MADARIKATU HORI
(EZTABAIDAN SAKONTZEKO INFORMAZIOA)
Borroka garaia da!
webgunerako kolaborazioa.
Egilea: I.Larrea
Tituluaren hitzaldia burutik pasatu zitzaidan Dzhokar eta Tamerlan
anai txetxeniarren aurkako giza ehiza telebistan zuzenean ematen zutela
ikustean. Bostonen apirilak 15 izandako leherketen
ardura leporatzen zieten eta, azken garaiotan Hollywooden pelikuletan
erakusten dituzten legez, txetxeniarrak berriro ziren “terrorista”
bihozgabearen pertsonifikazioa. Baina honetan ez zen pelikula bat; ala
bai?
Albo batean utziko dugu Bostonen gertatukoari buruzko konspirazio
teoria, baina ikusita FBIk ze grinarekin akabatzen ari den ustezko
lekuko eta susmagarri guztiak zerbait arraro dagoela ondorioztatu
daiteke. Hain zuen ere, joandako maiatzaren 22an Tsarnaev anaien laguna
eta konplizea omen zen Ibragin Todashev gazte txetxeniarra erail zuen
FBIk….. atxilotuta egonda eta itaunketa egiten zioten bitartean !!
Esan bezala, Bostoneko gertakariak eta gero Txetxenia eta
txetxeniarrak berriro egon dira bolo-bolo, baina erreakzioak ikusita
antza denez Mendebalean oso gutxi dira, ezkerrekoak zein eskumakoak,
inperialistak zein antinperialistak, haien autodeterminazio eskubidearen
alde daudenak.
Mendebaleko inperialismoaren bozgorailuak diren komunikabideen
informazioek Txetxenia terrorismo, islamismo, yihadismo eta antzeko
esanahiekin lotzen dituzte gehienbat. Beste aldetik, ikusi ditudan
ezkerreko azterketa eta balorazioetan antzekoa gertatzen da, baina Saudi
Arabiak ematen dien laguntzaz eta Sirian edota Libian CIAk eta
Ameriketako Estatu Batuek txetxeniar yihadisten erabilerari buruz
antzeko azterketak gehituta.
Nire ustez argi dago AEBk eta Europak Txetxeniaren afera erabiltzen
dutela haien lehiakidea eta helburua den Errusia kapitalista ahultzeko,
baina era berean ez dutela batere atsegin Txetxeniaren independentzia.
Horrela uler daiteke beste kasu batzuekin erakusten duten
oldarkeriaren ordez Txetxeniaren kasuan erakusten dituzten geldotasuna
eta baita aurkako kriminalizazioa ere.
Baina artikulu honen helburua ez da zapaldutako Herriekiko
Mendebaleko kapitalismoaren zinismoa kritikatzea, ezkerrean dauden
jarrera batzuk baloratzea baizik, Txetxeniaren independentziaren aurka
daudenak hain zuzen ere.
Lehen aipatu ditut ezkerreko sektore batzuk Txetxeniaren
independentziaren aurka egoteko erabilitako argudioak: terrorismo,
islamismo, yihadismo, Saudi Arabiak, Siria, Libia, CIA….. ez dago
Txetxeniarekin lot daitekeen ezaugarri positibo bat ere…. Errusiarekin
daukan menpekotasun “zibilizatzailea” izan ezik, noski.
Baina beti izan da horrela? Txetxenia noiztik da Errusiaren zati?
Txetxeniarrak beti izan dira yihadistak? Beti eman die laguntza Saudi
Arabiak? Estatu Batuek erabiliak izan dira beti? Galdera hauei
erantzuten saiatzeko, eskematikoki bada ere, perspektiba historiko apur bat hartu behar dugu.
TXETXENIA
NOIZTIK DA ERRUSIAREN ZATI?
Txetxenia, Kaukaso osoa bezala, menperatzeko saiakerak askoz
lehenagotik gertatu baziren ere, 1818an inbaditua eta 1859an Alejandro
II. Tsarrak Errusiako inperioaren herrialdea ofizialki deklaratu zuen.
Hau da, gaur egun Txetxenia Errusia da Tsarren Inperioak militarki inbaditu zuelako.
Bitxikeria moduan aipatu beharra dago 1851an Leon Tolstoi idazlea
Errusiako Armadan alistatu zela txetxeniarren aurka borrokatzeko, baina
bertako errealitatea ezagututa bere iritzia aldatu eta Txetxeniaren
askatasunaren aldeko jarrera hartu zuen urte batzuk beranduago.
TXETXENIARREK
IRAULTZA BOLTXEBIKEA
LAGUNDU ZUTEN
Iraultzarekin independentzia lortuko zutelakoan txetxeniarrak Tsarren armadaren aurka borrokatu zuten.
Haien itxaropena zapuztuta hasten dira boltxebikeen aurkako borroka,
eta egoera ezegonkorrak eta borrokek irauten dute hamarkada luzeetan.
II. MUNDU GUDAN
NAZIEN ALDE EGIN ZUTEN TXETXENIARREK
Txetxeniako Gobernu independentistak herritarrei eskatzen die haien
independentzia errespetatzen bazuten naziei ongi etorria emateko.
Jarrera hau dela eta 1944an herri txetxeniar osoa, komunistak barne, gehi Ingushetiakoa, Kazajistanera deportatu zuten.
1957an haien lurretara itzultzea baimendu zien SSEBren gobernuak.
ERREPUBLIKA UGARIK
EGIN ZUEN BEZALA,
SOBIET BATASUNAREN ERAISPENAREKIN
HASTEN DA
INDEPENDENTZIA
ALDARRIKATZEKO PROZESUA
1990an hasten dira egiten ebazpenak eta erabakiak Txetxeniaren
independentzia aldarrikatzeko. Tira bira ugari eta gero 1991an
independentzia aldarrikatu zuten, lehendakaria Dzyojar Dudayev jeneral sobietar ohia izendatu zutelarik.
1996an Yeltsinen gobernu errusiarrak Dudayev misil baten bidez
erailtzen du. Datu batzuen arabera Estatu Batuetako sateliteen
sistemaren laguntzarekin erail zuten, eta une horretan Dudayev bakea
negoziatzen ari zen Errusiako bitartekari batekin.
KOMANDANTE SOBIETAR OHIA ERREPUBLIKAREN LEHENDAKARIA AUKERATU ZUTEN
Masjadov
1999an eta Putinen agindupean Txetxenia inbaditzen dute berriro,
Moskun gertatutako atentatu bat aitzaki hartuta. Txetxeniarri egotzitako
atentatu susmagarri baten ondorioz 240 zibil baino gehiago hil ziren
Moskuko etxebizitza eraikin batzuen aurka. Errusiako hainbat funtzionario ohiaren arabera ekintza hori Errusiako zerbitzu sekretuek prestatu zuten Txetxeniaren aurkako guda errazteko.
2005EAN ERRUSIAK
MASJADOV ERAIL ZUEN
Dudayevekin
egin zuten bezala Masjadov erail zuen Errusiako Gobernuak, bertsio
batzuen arabera bakea negoziatzen zuen bitartean. Berarekin desagertu
zen txetxeniarren azken buruzagi moderatua.
ORDUDANIK ERRESISTENTZIAREN IKURRA ISLAMISTEN ESKU DAGO
Zeuden sektore eta buruzagi moderatua eta nazionalistak sarraskitua
izan eta gero, eta beste laguntzarik gabe borroka independentistaren
protagonismorik nagusiena sektore islamisten esku geratu zen, eta hauek
bai, Saudi Arabiaren laguntza oparoa daukate.
Umarov
Une honetan matxinoen lehendakaria Doku Umarov islamista da, zeinak Txetxeniaren (edo Ishkeria) Errepublikaren desagerpena iragarri eta Kaukasoko Emirato aldarrikatu du.
Txetxeniaren egungo lehendakaria Errusiak jarritako Ramzán Kadirov zipaioa dugu.
ARGI ETA GARBI:
ZAPALKETA NAZIONALA
Kadirov
Datu historiko guzti hauek jakin eta gero nola ukatu daiteke
Txetxeniaren gatazkaren muinean nazio zapalketa dagoela? Nola erabili
daitezke, ikuspegi ezkertiarra eta iraultzaile batetik, islamismoak
daukan indarra eta Mendebalaren manipulazioa Errusiak Herri honekin
egiten duen bidegabekeri historikoa ukatzeko?
GEOESTRATEGIA
HERRIEN ESKUBIDEAK UKATZEKO
Txetxenia eta Kaukasoren independentziaren aldeko borrokan egun
islamistek daukaten protagonismoa eskubide horren aurkako arrazoi
garrantzitsu moduan aipatzen da ezkerreko sektore batzuen aldetik, baina
nire ustez hori ez da benetako arrazoirik nagusiena. Eta froga da beste
gatazka batzuetan islamistak diren beste mugimendu eta gerrillekin ez
dutela erabiltzen irizpide berbera.
Hamas Palestinan, talibanak egungo Afganistanen, Hezbollah Libanon….
Mendebaleko inperialismorako etsaiak diren mugimendu horien Nazio Askapen helburuak ez dira ukatzen islamistak izan arren, ontzat ematen
dira haien borrokek AEBen eta Europar inperialismoa ahultzen dutelako.
Hau da, arazoa ez da islamismoa, geostrategia hutsa baizik; ikuspegi
honen arabera mendebaleko Inperialismoa ahultzen duten borrokak zilegi
eta lagungarria dira, baina Inperialismo horren aurka dauden Estatuen
indarra ahultzen duten herrien borrokak, alta, ez omen dira zilegi ezta
askatzaileak ere. Eta hau da Txetxeniaren kasua.
Eta ez dira falta ere egungo Errusia Kapitalistan Sobiet Batasunaren sinonimoa ikusten duten haluzinatuak.
ZENBAT INPERIALISMO DAGO?
Ezagutzen diren Estatu Batuetako base militarrak munduan zehar
Nire erantzuna: Herri zapaldu bezain beste, nahiz eta inperio batzuk
erdipurdiko izan. Baina honekin batera une honetan mundu mailako
inperialismo bakarra, genozidena, basatiena eta hiltzaileena
Mendebalekoa, AEB eta Europa buru dela azpimarratu nahi dut ere. Eta
hori gutxi balitz, inbasio militar horiek gure botoekin aukeratutako
Gobernuek agintzen dituzte.
Azken hamarkadetan Irak, Afganistan, Libia, Mali, Siria…. eta
zerrendan dauden Iran, Ipar Korea eta abarrek, ondo erakusten dute ez
dagoela inolako mugarik mendebaleko Kapitalismoak bere base militarrak
edonon jartzeko edota milioika errugabe hiltzeko inolako gupidarik gabe.
Azken urteotan Sirian gertatzen ari denarekin Errusia eta Txina
Mendebaleko inperialismoaren oztoporik nagusienak direla erakutsi dute.
Libiaren aurkako NATOren erasoa errazteko NBEren Segurtasun Kontseiluan
izan zuten jarrera lotsagarria aldatu dute zorionez, ziurrenik ikusita
haien interes ekonomiko eta politikoak larriki kaltetuta suertatu zirela
eta AEB eta Europa haien aurka egiten ari diren inguratzea militarra
eta politiko arriskutsua haien mugetara hurbiltzen ari dela.
Horretaz gain Errusia eta Txina Hego Amerikan gauzatzen ari diren
prozesu askatzaile eta aurrerakoien laguntzaile garrantzitsuak bilakatu
dira, AEBren “atzeko patioan” zeukan hegemonia ahulduz. Ikuspegi
honetatik Errusia eta Txinaren papera nazioarteko mailan mendebaleko Inperialismoaren zapalgailu guztiahalduna galgatzea lortu dute eta, nire
ustez, ikuspegi antinperialista eta askatzaile batetik hori positiboki
baloratu behar da.
Baina horrek ez du esan nahi Errusia eta Txinak zapaltzen dituzten
herrien okupazioa ontzat eman edo zuritu behar denik. Eta zoritzarrez
hori egiten ari dira ezkerreko sektore batzuk.
Txetxeniako islamistak Sirian
Ustekabea ez bada ere, Irak, Afganistan, Libia, Mali edo Siriaren
aurkako eraso inperialista salatzeko nahiko jarrera koherentea eta
txalogarria erakutsi duten ezkerreko sektore batzuek Txetxeniarekin
soilik islamismorako deriba edo CIArekiko harremanak aipatzen dituzte,
Errusiak gauzatzen duen inbasioa aipatu gabe eta, de facto, ontzat
ematen dute.
Besteak beste, Thierry Meissan, Chossudovsky edota berriki Euskal Herrian egon eta gure herriaren borrokarekin elkartasun jarrera erakutsi duen James Petrasen
azterketak irakurtzeak kritikatzen dudan jarreraren erakusle argiak
dira. Terrorismoa, yihadismoa, CIA, ….. benetakotzat hartzen ditut datu
gehienak, baina Txetxenian gertatzen denaren errudunik nagusiena nor den
onartzeari uko egiten diote; gutxienez 1859tik Errusiak burutzen duen
zapalketa nazionala hain zuzen ere.
GURE DILEMA
Iñaki Gil de San Vicente euskal komunistak 2005ean “Chechenia como reto”
idazlanean azaldu zuen bezala erronka ideologikoa eta praktikoa
agertzen dizkiote Txetxenia bezalako Herrien egoerek ezkerra
antiinperialistari: Nola aldarrikatu Txetxeniaren independentziarako
eskubidea, bere borroka islamismoaren eskuetan egonda eta mundu hau
hondamendira eramaten duen Mendebaleko inperialismoari jokoa egin gabe?
Ez zen horrela izan beharko, baina praktikan argi dago batzuei
gaindiezinezko oztopotzat ikusten dutela. Baina Afganistan, Palestina
edo Libanon posiblea bada, zergatik Txetxenian ez?
ISPILUAK
Libia eta Siriarekin bi jarrera antagoniko horiek ikusi ditugu
ezkerraren eremuan. Gure artean batzuk nahiko era lotsagarrian, hainbat
faktore artean, kurduen eta zenbait gutxiengoen eskubide nazionalak
goraipatu dituzte Mendebaleko erasoari, gauzatzen ari zen unean,
zilegitasuna emanez. Beste batzuk ordea, ispilu baten antzera, Estatu
burujabe horien aurkako Mendebaleko eraso militarra argudiatu dute
arrazoi gisa Herri horien eskubideak ukatzeko eta Mendebaleko
txotxongilo hutsak gisa aurkezteko.
Antza denez eta borondate ona izan arren, bi puntu hauek era integral
batean bateratzea, une bakoitzean lehentasunezko kontraesana xedatu eta
praktikara eramatea zail samar izateaz gain,
sakoneko kontraesan handiak sortzen ditu.
AMAITZEKO
Aurrean esan dudan bezala Siriaren gatazkan Errusiak jokatzen ari den
papera positiboki baloratzen dut: NATOren eraso zuzena oztopatzea,
Golkoko Monarkiek, Turkiak eta Mendebalak matxino islamistei ematen
dieten laguntza dela eta, Siriako Gobernuari babesa ematea (Iran,
Hezbollah, erakunde palestinar batzuk…. bezala) eta horretaz gain,
konponbide negoziatua eta elkarrizketatua bultzatzea ere, zehazki EEBB
eta Europar Batasuna boikotatzen ari direna.
Zoritzarrez jarrera negoziatzaile hori ez dauka Errusiak ez
Txetxenian ez Kaukaso osoan, bere “atzeko patioan”, eta Txetxeniatik
edota Errusiatik bertatik egin diren proposamen negoziatzaileak baztertuak izan dira, haien erantzuna genozidioan eta guda basatian oinarritu dutelarik.
Nik, neure txikitasunetik proposamen negoziatzailearen alde egiten
dut; errusiarrek nahi izatekotan soberazko tresnak dauzkate denbora
luze honetan sortu diren zauriak sendatzeko eta Txetxenia independente
batekin elkartasun, eta hartu-emanean oinarritzen den elkarbizitza
gauzatzeko. Errusiarrak ere libreagoak izan ziren horrela. Antzeko
zerbait proposatzen zuen Leninek hau bezalako arazoetarako.