Fukushima (1)

 

 

 

 

 Hona hemen ARGIA euskal astekariaren webgunean aurkitutako artikulua, biziki interesgarria gure ustez.

Zahartzen hasiak garenok oroitzen gara Euskal Herri Langileak erdietsitako garaipen  erraldoi eta heroikoa Lemoizko zentral nuklearraren aurka, eta nola irabazi genuen bataila hura, borroka molde guztiak ongi uztartuz estrategia integral batean.

Gogoratzen gara ere, nola ez, Euskal Herriko burgesia basko eta autonomistak, orduan PNVn bildurik (gaur egun horietariko batzuk alderdi berean segitzen dute, eta bertze batzuk aldiz, EAn, eta EH Bildun...) gogor eta gogor jo zuela Herri Mugimenduaren kontra eta Kapitalismo Inperialistaren alde, hots, Espainia eta Estatu Batuen interesen alde (OTANen garaian egin zuten bezala...) Eta ez gara gehiago luzatuko, nahiz eta gaiak gogoetarako parada ematen duen. Pello Zubiriak lan miresgarria egin du, mediku pediatra eta militante ekologista honen hitzak Euskarat ekarririk, eta hemendik biziki eskertu nahiko genioke hori, bai eta ARGIAri ere, egiten duen lanarengatik.

Helen Caldicott: 

"Gizakiaren historiako istripurik larriena, Fukushima"

 

Pello Zubiria Kamino 

Helen Caldicott mediku australiarra, militante bakezale eta ekologista ezaguna, Tokioko legebiltzarrean izan da parlamentariei eskatzeko Fukushima inguruko eremu kutsatuetatik haurdun dauden emazteak eta haurrak atera ditzaten. Bideoz ikus daiteke politikari japoniarrei eta hedabideoi egin errieta, munduko besteontzat balio duena.

Hogei parlamentari besterik ez zitzaizkion azaldu azaroaren 19an entzule, mundu mailan ezaguna izana arren, liburuengatik, sariengatik, aitortzen zaion lidergoagatik. Helen Caldicott labur eta zorrotz mintzatu zitzaien Tokioko parlamentuan. Hona bere hitzak.

“(Txaloak). Mila esker. Mediku eta pediatra gisa nator, haurretan berezitua, hitz egitera Fukushimaren, gizakiaren historian gertatu den istripu larrienaren, ondorio medikuez. Oso larria izan da, hiru erreaktore fusionatu dira, sekula gertatu gabea. Erradioaktibitate kopuru izugarria utzi du libre. Zorionez lehenbiziko egunetan haizeak mendebaldetik jo zuen ekialderantz, Itsaso Bare aldera. Baina gero aldatu eta ipar-ekialdetik hasi da, Japoniaren barruko alderantz, irradiazioak hegoaldera eramanez.

Dakizuenez Japoniako Gobernuak erradioaktibitatea neurtzen zuen SPEEDI izeneko sistemaren bidez, eta bazekiten irradiazioak nora zihoazen. Baina ez zieten herritarrei informazioa eman, panikoa zabalduko zen beldurrez. Horregatik jendeek ihes egin zuten irradiaziorik gehien zeuden lekuetara.

Txernobylgo istripua oso hurbiletik jarraitu nuen. Errusiako agintariak askoz proaktiboagoak izan ziren herritarrak ebakuatzerakoan Japoniakoak bere herritarrekiko izan direna baino. Badirudi Japoniako agintariek eta TEPCOk ez dutela ulertzen haurrak 10-12 bider sentiberagoak direla erradioaktibitate- arekiko helduak baino. Neskatoek irradiazioengatik kantzerra garatzeko aukerak mutikoenak halako bi dira. Eta fetoek milaka bider arrisku gehiago dute.

Bi milioi jende bizi dira Fukushimako prefekturan, horietatik 250.000 Fukushima Cityn, zeina erradiazioek aski kutsatua baitago. Erabat harrituta nago ikusirik Japoniako Gobernuak nola baimentzen duen haurrak bizitzea erradiazio handiko guneetan. Errusiako agintariek haurrak atera zituzten kutsadura maila bera zeukaten lekuetatik.

 

Ohartzen naiz Japoniako Gobernuarengan eragin handia dutela, areago, hura kontrolatzen dutela TEPCOk eta industria nuklearrak. Ohartzen naiz ere politikariak ezjakinak direla zientzia eta medikuntza gaietan, ez dutela arazoa sakonki ezagutzen. Baimentzea Fukushimako probintzian gera daitezen bai umeak, bai haurdun diren edo haurrak izateko adinean dauden emakumeak, medikuntzaren ikuspegitik krimen bat da.

Haur horietako askok kantzerra garatuko dute beren bizian. Denbora luzea behar da inkubatzeko kantzerra, 5 eta 70 urte artean, Hiroshiman eta Nagasakin ondo ikasia dugu.

Zer gertatzen den ikusteko, agintariek Fukushiman 80.000 pertsona ikertu dituzte, gehienak 18 urtez azpikoak. Ultrasoinuz aztertu dizkiete tiroideak, aurkituz haurren %40k anormaltasunak dauzkatela, gauza izugarri arraroa pediatrian. Horietako askok tiroideetako kantzerra garatuko dute, seguru. 12 urteko mutiko bati aurkitu diote eta 16ko neskato bati ere bai arrastoak.

 

Txernobylgoan 5 urte pasatu ziren haurretan kantzerrak azaltzerako. Hemengoen zantzuek erakusten dute askok garatuko dutela, eta Txernobylgoek baino erradiazio handiagoak nozitu dituztela.

Hedabideon erantzukizuna

Mediku izanik iruditzen zait Japoniako Gobernuak gehiago babesten duela TEPCO bere herritarrak baino. Ezin dira utzi ebakuatu gabe eremu erradioaktiboetako haurrak,  familia izateko adinean dauden eta haurdun diren emakumeak. Gobernuak bere gain hartu behar ditu horien leku aldatze eta bizileku berriak. Baina agintariek men egiten diote TEPCOri.

Erradioaktibitatea janarietan pilatzen da, perretxikoetan, arrozean, espinaketan, tean, arrainetan... Ezin duzue erradioaktibitatea usaindu, ukitu, ikusi. Fukushiman jendea elikagai erradioaktiboak ari da jaten, ez dago araurik Japonian. 137 zesioa daukaten jakiak irentsiz gero denborarekin garatuko duzue kantzerra, burukoa, giharretakoa, obarioetakoa, barrabiletakoa edo bestelakoa.

Mintzatu berri naiz 400 pertsonaren aurrean eta jendeak nahi zuen jakin zer egin daitekeen. Hedabideen erantzukizuna da jendeari jakinaraztea zer ari den gertatzen hemen Fukushimagatik.

Ez da bukatu Fukushimako istripua. Deskutsatzeko 40 urte beharko direla diote. Baina zientziatik ikusita, sekula ez dute lortuko, ezinezkoa baita. 137 zesioak 300 urteko iraupena dauka. Fukushiman eta bestetan lurrak, elikadurak, dena egongo da kutsaturik 300 urte edo gehiagoz.  Ez dut uste gobernuak badakienik ere noiz arte iraungo duen hondamendiak.

Iragartzen dut erradiazioak hartu dituzten jendeen artean datozen 70 urtez, baita berandugo ere, leuzemia, kantzer eta sortzetiko malformazioen epidemia ikusiko dugula. Industria nuklearrak badaki. Medikuen ikuspegitik, kantzerrok artatzeko ospitale handi bat abiarazi beharra dago Fukushiman berehala.

Informazio publiko oso gutxi dago erreaktoreak kontrolatzeko ahaleginean aritu diren langile gizagaixoen osasunaz. Erradiazio oso handitan aritu dira. Ez dakigu nola dauden, zenbat erradiazio hartu duten. Informazio honek publikoa izan beharko luke, hedabideei dagokie bilatzea.

Oraintxe daukazuen betebehar handiena hau da: ohartarazi behar duzue Japoniako jendea, 7 mailako lurrikara gertatu eta Fukushimako 4. erreaktorearen eraikina gainbehera baletor, piszinak dauzkan erregaiak lurrera erortzean isuriko luketela Txernobylek isuritako erradioaktibitatea halako hamar.

Japoniaren zati handi bat suntsitzea ekarriko luke. Ez dakit zenbateraino jabetzen zareten zenbaterainoko arriskuan bizi zareten.  Politikariek esan dute 4. erreaktorea hondoratuko balitz Tokio ebakuatu beharko litzatekeela. Nora joango lirateke 30 milioi jendeok?

 

Bi urte behar omen dira hor garabi erraldoia eraiki eta erregaia ateratzeko. Edozer gerta liteke bi urtetan. Zergatik ez da eskatzen nazioartearen laguntza?

Azkenik, Fukushimako hondakin erradioaktiboak Japonia osoan barreiatzen dira errausteko. Kutsadura guztia Japonian zabaltzea krimena da”.

Hori baizik ez du esan Helen Caldicottek Tokion.

Helen Caldicott Melbournen sort zen, Australian, 1938an.Madikuntza ikasketak egin zituen Adelaidan, eta bertako haurren ospitalean aritu zen. 1977an Estatu Batuetara joan zen, Bostongo ospitalera. Urtebetez, 1977-1978 urtean pediatria irakatsi zuen Harvard Medical School unibertsitatean. 1980an bere medikuntza karrera bikaina utzi zuen, mugimendu antinuklearraren alde buru belarri aritzeko.

1982an oso ospetsu eta ezagun bihurtu zen, Kanadan egindako erreportaia batean parte hart zuelakotz: "If you love this planet" (Planeta hau maite baduzu). Bertan Hershey Foods Corporation  konpainia salatu zuen, elikagai erradioaktiboak banatzeagatik. Three Mile Island-en izandako istripu nuklear larriarengatik, strontium 90ez kutsatutako belar eta landareak jatzen zituzten hango behiak, eske kontaminatua emanez.

Helen Caldicott talde antinuklear eta ekologista askotan hartzen du parte: Women’s Action for Nuclear Disarmament (WAND, Emazteen Ekintza Desarme Nuklearraren alde), geroago Women’s Action for New Directions (Emazteen Ekintza Norabide berrien alde) bilakatu zena; Physicians for Social Responsibility (Medikuak Ardura Sozialaren Alde) taldean 1977-1986 urteetan, non elkartzen diren 23.000 sendagile energia nuklearraren alde, talde horretatik sortu zen International Physicians for the Prevention of Nuclear War (Nazioarteko Medikuak Gerra Nuklearraren Prebentzioaren Alde).

1990-1991 urteetan Australiako Parlamentu eta Senatuko hauteskundeetara aurkeztu zen, bainan ez zuen eserlekurik erdietsi.

2001ean bere seigarren liburua argitaratu zuen: "The New Nuclear Danger : George W. Bush’s Military Industrial Complex" (Arrisku Nuklear Berria: George W. Bushen konplexu militar-industriala).

   

SORTU (1) 38 tesi kritiko. Aizkorri

Hona ekarri dugu "Borroka garaia da!"  blogean agertutako testu biziki interesgarria, SORTU oraingo Ezker Abertzalearen alderdi legalaren eratze-eztabaidari buruzkoa.

Ekarpen interesgarria delakoan, guk ere zabaltzea erabaki dugu.

Sortu ★ 38 Tesi kritiko oinarri ideologiko eta antolakuntza ereduen gainean (lehen atala)

Borroka garaia da! webgunerako kolaborazioa, egilea: Aizkorri

1- Kritika irekia egiteko askatasuna beti egon da ENAMen historian, baita izen horrekin ezagutu aurretik ere. Guztiontzako begi bistakoak diren kasuetan segurtasun neurriengatik izan ezik, eztabaida publikorako eskubidea erabakiorra izan da Ezker Abertzalearen garapenari begira. Eztabaidarako askatasunak ia forma guztiak ezagutu ditu, izan bileretan, prentsan, lagun artean, afari eta poteoan, martxa eta manifetan, ohean eta elkarrizketa pribatuetan. Joera politikorako eskubidea legezkoa eta zerbait normala izan da independentismoaren barnean; herri mugimenduarentzat ezinbesteko tresna izan da jorratu duen edozein arlotan eta klase borrokan orokorrean. Besteren ezinezko eskubide honi eusten diot Sorturen baitan ematekoa den eztabaidaren gainean gogoeta publiko batzuk abiatzeko.

2- Oraingo honetan kritika beharrezkoagoa da, dokumentu ofiziala zirriborro kolektibo bati erantsitako norbanakoen proposamenen sintesia delako, bere gabeziak agerian utziz eta ezker abertzalearen gainbehera azaleratuz. Horregatik eta beste arrazoi batzuengatik koherentzia ezak eta desdoitzeak ditu, bereziki bi ildoen arteko ezberdintasunak agertzen direlarik: “Jendarte zibila” eta “kontraboterearen” artekoa. Ez dut tarterik irakurketa kritiko borobil eta osatua egiteko, eta beraz, aspekturik premiazkoenei helduko diet beste batzuk alboratuz, nahiz eta hauek eztabaidan zehar ateratzen joango diren, kontraesan sozialak ugaritzen joan ahala, eta ildo interklasista eta instituzionalista kinka larrian ipiniz. Horregatik gai erabakiorrak, hala nola euskara eta kultura, esplotazio patriarkala, krisi ekosoziala, inperialismo europarra eta euroaren aurrean jarraitu beharreko politika etab. ez dira orain hemen aztertuko, nahiz eta denborarekin arazo horiek areagotzen joango diren arrazoi sinple batengatik: guztiek krisi kapitalistara garamatzate.

3- Ponentziak Ezker Abertzalearen hasieratik konstante bat izan denarekin puskatzen du: eztabaida ahalik eta zehatzena izatea. Aurreko eztabaida independentistak, orokorrean, kontraesan sozial objektiboak aintzat hartutako azterketen gainean finkatzen ziren. Egia da azken urteetan atzera pausu nabarmenak eman direla formazio teorikoetako ikastaroetan nahiz testuinguruaren gaineko hausnarketa publikoetan, oraindik larriagoa izanik oraingo krisia suposatzen ari dena, kolektiboki ia eztabaidatu ez izana. Ezbairik gabe, errepresioa izan da arrazoietako bat, baina ez bakarra.

4- Modu isil eta puskatzailean, ideologia burgesaren osagaiek gorputz hartu dute ezker abertzaleko sektore batzuetan. Ponentziako 46-47-48 paragrafoetan agertzen zaizkigu zantzu horiek, nahiz eta 49an hobetu egiten den. Puntu hauetan borroka ideologiko deritzona anbiguotasunez ageri zaigu, zehaztasunik gabeko praktika politiko bigun bat eramatea ahalbideratzen duelarik erradikalagoak izan beharko ginatekeen gaietan, nahiz eta itxuraz terminologia erradikal, independentista eta sozialista erabili.

5- Orain arte, ENAMen baitan eman diren ia eztabaida erabakigarri guztiekin alderatuta, oraingoa, hutsaren gainean dabil, errealitatetik at. Dokumentuak ez dakar bere orrietara 2007tik bizitzen ari garen eta okerrera doan krisiaren aipamenik. Ezarriko diguten Euskal Herria oso desberdina da eta  izango da orain hamar urtekoarekin alderatuta; menpekotasun patriarkala, nazio eta klase zapalkuntza ugaritu egingo dira. Jadanik badagoen errealitate horri aipamenik ez egitea suizidioa da. Begiak itxi eta militantziari fedea izan dezala eskatzea da, nahiz eta 30. paragrafoan “basakeria kapitalistaz” hitz egin, 58.ean “kapitalismoak mozorroa kendu duelakoren” gainean eta 92an “egiturazko krisia” eta ekologikoaz mintzatu. Hori besterik ez.

6- Ahatik, 14. paragrafoan leherketa sozial baten aukeraz mintzo da, prozesua azkartu dezakeena, baina hau gertatu ezean aurreikusitako tarteko fase eta helburuekin jarraitu behar dela azpimarratzen da. Aukera hau krisia eta bere ondorioen gaineko azterketan oinarritzen al da? Eta hala bada zergatik ez da laburpen bat egiten eztabaidarako? Ze harreman egon daiteke azterketa hau eta 20. paragrafoaren esaten denaren artean, hau da, gobernu espainiarrak gatazkaren konponbiderako asmorik ez duelakoren artean? Espainiartzeko erasoaldia nabarmena da, eta ez hizkuntza edo kulturari dagokionean soilik, adibidez, 2013ko aurrekontuek %1.780ean igotzen dute gastu errepresiboetan. Eta gainontzeko herrialdetan berdintsu; Alemaniako armadak, hau da, NATOek, 1945az geroztik lehen aldiz,  bere herria erreprimitzeko “baimen demokratikoa” du.

 

7- Inolako funtsik gabe, ponentziak, 15. paragrafoan euskal subjektua eratu behar dela dio. Ze oinarri sozioekonomikoren gainean? Nolakoa da Subjektu horrek aritu behar dueneko Euskal Herria? Ez al da militantzia prestatu behar egoeran gogortasuna eta areagotzen joango diren kontraesanak azaltzeko? Are gehiago, ze aldaketak eman dira eta emango dira euskal subjektu horretan? Azken galdera hau erantzun gabe, ponentzia teilatutik hasten da.

8- Inongo momentutan ez da zehazten subjektu hori. “Langile klase edo multzo herritarrak” bezalako kontzeptu anbiguoak azaltzen dira baina ez burgesia langile herriarekin lotzen duen adiskidetu ezinezko aurkari bezala. Ezin da subjektu iraultzailea definitu, bere aurkakoa, kontrairaultzailea alegia, definitu gabe. Egia da kapitalismoaz mintzo dela, eta 48. paragrafoan “klase dominatzailea” ere aipatzen duela, baina ez ETAren V. Biltzarrean zehazten zen bezala, subjektu iraultzailea, Euskal Langile Herria, ikuspuntu dialektiko batetik aztertuta, burgesiaren kontzeptua gabe erabili gabe azaldua, eta alderantziz. 66. paragrafoan klase borrokaz ari bada ere, ponentziak isildu edo ez-jakitun da puntu horrekiko.

9- Ekarpen hau kontutan ez hartzea, edo 2012ko egoera batean, ez hobetzea ez da ulergarria. Are okerrago, erreformismoari lotutako terminoak ageri zaizkigu, gaztelerazko “hiritarrak” bezalakoa euskaraz “herritar” bezala itzuli izanagatik. Baita 62. paragrafoan agertzen den “jendarte zibila” termino eurokomunista ere. Eta burgesia ertaina eta burgesia txikiaz hitzik ez, errealitatea ulertzeko beharrezkoak direnean.

10- Oraindik okerrago, 7. paragrafoan atzeman daitekeenez, txostenak harrokeria bat erakusten du, dogmatismoa eta itxikerien gainetik azaldu nahi duenean. TNBE (gaztelerazko ONU) hau 52. paragrafoan igo egiten da helburu historikoak errealitateari egokitu behar zaizkiola aipatzen duenean, 30-40 urte beranduago, ulertzeko moduak aldatu daitezkeelako edo zehazten ez diren “behar berriak” daudelako.  65. paragrafoa ere kezkagarria da, SORTUren baitan sozialismoa ulertzeko modu guztiek tokia izango dutela aipatzen denean, inolako zehaztasunik gabe. Adierazpide hauek tipikoak dira iraganarekin puskatu eta “gauza berriak” ezarri nahi dituztenentzat, ez-dogmatiko eta irekiak, bereizketarik gabe, guztiei tokia eginez.

11- Ia entzun ditzaket erdi-aroko eztabaida nominalista eta errealistetan murgilduta nagoela diotenen salaketa. Baina errealitatea bere osotasunean eta kontraesanean ulertzeko kontzeptu egokiak behar dira, testuan azaltzen ez direnak.

12- Testuan zehar erabiltzen den ideologiaren kontzeptua kritikatu beharra dago. 46. paragrafoak dioenez “jendartean zentzu komun bat eraikitzeko da ideologia”, baina askoz ere gehiago da ideologia, errealitatea faltsutzen duen hori da, ondorioak zergatiekin aldatuz. Kontzientzi faltsua da, esplotaziorik ez dagoela pentsatzen duena, edo behintzat arazoa ez dagoela kapitalismoaren jabetza pribatuan, jendearen “berekoikerian” eta “maltzurkerian” baizik. 47. paragrafoan ponentziak onartzen du ideologia menperatzaile bat badagoela, kapitalista, alienatzailea dena, baina segituan akatsean erortzen da berriro “ideologia herriarentzako idei, teoria eta sinesmen alienatzailea” dela baieztatzean. Ponentziaren mugak 125,126, 127, 128 eta 129 paragrafoetan ageri dira, borroka ideologikoa, batez ere prentsari lotua agertzen denean, eta pixka bat formazio teorikoari. Eta ez jabetza burgesa, kontzientzia faltsua eta irrazionaltasun unibertsoaren aurka.

13- Ideia bat, teoria bat, sinesmen alienatzaile bat zer diren gehiago zehaztu behar da, nahiz eta badakidan leku mugatua dagoela eta laburtu behar dela. Adibidez, ideologia ofizialaren definizioa 76. paragrafoko kulturaren azpian agertzen da; bertan “kultura demokratizatu eta herritarren zerbitzura jartzea” aipatzen da. Baina ideologia kontzientzia faltsua denaren definiziotik abiatuta, benetako kultura, herritarra, erabilpenerako balioak kolektiboki antolatu eta sortzen direnean izaten da, eta kultura dominatzailea aldaketaren balioen gainean antolatzen dena, merkantzian, diruan. Kulturarekiko agertzen diren bi ikusmolde hauek sozialismoa eta kapitalismoaren arteko antagonismora garamatza. Euskal kultura, benetan “demokratikoa” sozialismo pean soilik eman daiteke. Kapitalismoa eta nazio zapalkuntza pean euskal kultura eman beharra dago, baina azpimarratuz gorantza doan oinarri militante bat dela sozialismorako bidean.

14- 48. paragrafoa akats berdinarekin hasten da Malcon Xen esaldi ezaguna aipatzean. Zapaltzailea maitatu eta zapaldua gorrotatzera garamatzan ideologia ez da komunikabideetatik sortzen, ekoizteko modu kapitalistatik baizik. Komunikabideek gorroto hori indartu egiten dute, helburu batera edo bestera bideratu. Hain erraza balitza, iraultzak herri ugaritan garaipena lortuko zuketeen.

15- Borroka ideologikoa ideologiaren aurkako borrokarekin nahastu daiteke testuan. Anbiguetate hau 48. paragrafoan agertzen da “praktika askatzaileez” ari denean. Eta batez ere 49. paragrafoan zera aipatzen duenean: ekintza eta jarduera zehatzak” (…) “borroka instituzionalaren bidez eta kontraboterea sustatuko duen masa borrokaren bidez, bi borroka molde horiek emantzipazio bide osagarriak baitira”. 70. paragrafoan ideia horretan sakontzen du.

16- Klasekoa eta herritarra den kontrabotereak, forma guztietan talka egin behar du jabetza pribatuarekin, ekonomikoetatik afektibo eta sexualetara, kultura eta sinboloetatik igaroaz. Baina dokumentuan jabetza pribatuaren kontzeptua bere horretan ez da inon ere azaltzen eta imajinatu egin behar dugu independentzia edo sozialismoa bezalako terminoen atzean. Borroka ideologikoa eta borroka praktikoaren arteko anbiguetate horri eusten bazaio zaila izango da modu eraginkorrean  kontraboterea garatzea.

17- Adibide bezala bandera espainiarren eta Alderdien Legearen onarpena ditugu. Indar metaketa edo botoen pilaketa argudiotzat hartuta, norabide horretan egindako propaganda on batekin erantzun nahi zaio halako oinarrizko kontuak onartu izanari. Baina ez zaio ideologia horri erantzuten ari, garrantzi gutxiago duten beste gai batzuekin mozorrotzen baino. Orain dela 10 urte onartezinak lirateke halako men egiteak, baina egun ezker abertzaleko sektore batek onartu egiten ditu modu batera edo bestera. Zergatik? Arrazoietako bat hain zuzen ere ideologia burgesaren kutsadura da, eta bere aurkako borroka eza edo eskasa, ideologiaren definizio ofiziala, menderatzailea onartu baita.

18- Definizio honekin ezinezkoa da euskal subjektu batean aurreratzea. Eman dezagun beste urrats bat, zertarako sortu subjektua? Independentzia ukaezinezko helburua da, baina modu abstraktuan agertzen zaigu. Independentziaren edukian zehazteko gutxienez bi puntutan sakondu behar dugu: Estatu sozialistaren eredua eta antolakuntza eredua. Bata helburua da eta bestea bitartekoa.

19- Ponentziaren auzi kritikoa Estatu sozialistari dagokionean ez dago 62. paragrafoan “jendarte zibilaren eta egitura politikoen arteko uztarketa izango da, proiektu politiko emantzipatzailearen bidean” aipatzen denean. 102an dago puntu kritikoa, desobedientzia zibilaz ari denean, eta zapalkuntza eta injustiziaren aurkako erresistentziarako oinarrizko giza eskubideari uko egiten dionean. Nahi adina hitz egin liteke Euskal Estatu Sozialistaz, baina ponentzia atzera botatzen da momentu erabakigarrietan, helburuak eta bitartekoak zehazterakoan.

20- Jendarte zibila eta politikaren arteko uztarketa burgesiak abiatu zuen XVII. Mendean eta Eurokomunismoak borobildu XX. Mendeko azkeneko herenean. Ideologia honek soldatapeko esplotazioak politikarekin duen barne batasunetik bereizten du klase borroka mozorrotuz.
 
21- Ideologia hau berehala antzeman dezakegu gure iragan hurbilari begiratuta. Gure herrian Espainiako PC izan zen erreformismoa hau aurrera eramaten lehena, ondoren EE, PSOEko sektore bat eta “bakea bultzatzen” aritutako “mugimendu sozialak”. Berriki, hizkera hori ezker abertzalearen hiztegian agertu da, ponentzia menderatzen duena kontraboterearen aldean.

22- Jendarte zibila eta kontraboterea adiskidetu ezinekoak dira ekintzetan. 66. paragrafoan Estatu Sozialistaren gutxieneko puntuak zehazten dira, “ekoizpen bitartekoen eta sektore estrategikoen jabetza publikoa” ez dira sozialismoaren berme. Bere garaian, Estatu jabetza ere bihurtu ziren batzuk bonapartismoa eta faxismoaren pean; 2008tik aurrera EEBBetan banketxe eta enpresa batzuk ere nazionalizatu dira. II. Mundu Gerra ostean Austriako sozialdemokraziak bere ekonomiaren %70a nazionalizatu zuen.

23- Jabetza publikoa sozialista izatea estatuaren klase botereak zehazten du, botere herritar armatuak bermatzen duena azken finean gailentasun politiko hori. Hartu dezagun zezena adarretatik, ponentziak ihes egiten du esperientzia historiko honetatik eta utopiara, sineskeriara garamatza legalitate sozialista armatu bat gabe langile botere eta herritarra posible dela irudikatzean; are gehiago espainiar eta frantziar estatuetatik emantzipatu behar dugunean. Auzi erabakigarri honetan nolakoa da helburu eta bitartekoen arteko dialektika?

24- Kontrabotereak goiz edo beranduago lege zapaltzailearekin topo egiten du, eta aurrerabidean jarraitu ahala errepresioa ugaritu egingo zaio. Momentu horretan desobedientzia eta modu baketsuan erantzutea beharrezkoa da, baina hutsala bihurtzen doan ekoizpen bitartekoen sozializaziora hurbiltzen doan heinean kontraboterea, jabetza pribatua erauziz eta jabetza soziala ezarriz. Dinamika hau ulertzeko ez dira nahastu behar erresistentzia pazifikoa eta pazifismoa. Lehendabizikoa etikoki eta moralki ona da, bigarrengoa muturrera eramanda etikoki eta moralki erreakzionarioa.

25- 102. paragrafoak beste gauza batzuen artean helburu eta bitartekoen arteko dinamika mozten du. Estatu sozialista bat lortu liteke pazifismoaren bitartez? Historiari erreparatzea baino ez dago: IV. Mendea Vegeciok, ordurarteko historia ikusita, bakea nahi bazen gerrarako prest egon behar zela aipatu zuen; XV-XVI. Mendeetan Makiavelok onartu zuen Suitzarrak independienteak baziren armatuta zeudelako zela; Raul Castroren esanetan, Kuba independientea da, inbasiorik ezagutuko balu, EEBBek badakitelako zenbat hildako pairatu beharko lituzketen. Historiak eskaintzen dituen adibideak hain argigarriak izanik lotsa ematen dit adibide gehiago ipintzen jarraitzeak.

26- Pazifismoak ez du moralik, injustiziaren aurkako matxinatzeko eskubidea ukatzeaz gain momentu kritikoetan gazteria gaizki irakatsi eta lokartzen duelako. NBE (gaztelerazko ONU)k 1948an sinatutako Giza Eskubideen Eskubide Unibertsalen sarreran jasoa dauka eskubide hau. Pertsiarrek beren mendekoei ez zieten uzten armak erabiltzen; Napoleonek, Julio Cesar aztertuz herri zapalduak altxa egiten direla onartu zuen. 102. paragrafoak ez dio ezer horretaz.

27- Puntu honetan, 102 paragrafoaren kritika antolakuntza ereduari lotzen zaio, helburu eta bitartekoen artean barne harremana dago eta. Kontzientzia kolektiboan erresistentziarako eskubidea mantendu nahi badugu, nahiz eta praktikara ez eraman bere muturreko moldean, teorikoki eta etikoki bizirik mantenduko duen eredu bat behar dugu. NBE (gaztelerazko ONU)ren adierazpenaren sarreran aipatzen den bezala, “tirania eta zapalkuntzaren aurkako matxinada eskubideari” uko egin nahi bazaio betirako, antolakunde pazifista baten alde egingo dugu orduan, “beirazko etxe” bat eraikiz.

 

28- Biolentziarik erabiltzen ez duen “jendarte zibilaren” partetik antolakunde bat eraikiko dugu; kontrabotere proletargo eta herritar baten bidetik beste bat. Uztartu al daitezke bi antolakuntza ereduak? Erantzun zuzen bat emateko errealitatean oinarritutako egoeraren gaineko azterketa zehatzak behar ditugu. Baina ez ditugu, iluntasunean gabiltza.

29- Irtenbide bakarra arretaz ibiltzearen printzipioa aplikatzea da. Historian zehar menderatzaileek menderatuak nola pentsatzen zuen eta nola antolatzen jakin nahi izan du; alderantziz, menderatuak hori ezkutatu egin du. Biblian “Ezkutuko Elkarteak” ageri zaizkigu, baita hinduen artean eta antigoaleko Txinan ere. Aristotelesek esklabuak altxa ez zitezen azalpenak ematen zituen.
30- Iraganera asko joan gabe, 778an Orreagako garaipena eman zedin antolakuntza bat behar zen. Baina jada V. menderako badaude bandoleroen aipamenak, eta pilaketak, erresistentzia, grebak, matxinadak eta erreboltak….XXI. Mendera arte iraun dute. Hau da, klase borroka eta erresistentzia nazionalak.

31- Arretaren printzipioak beti egoerarik txarrena aurreikusi behar du. Antolakuntza ereduak historiari begiratu behar dio, eta Gandhik bere azken urteetan ametitu zuen bezala pazifismoa akats bat da.

32- Dokumentuak proposatzen duen ereduak arreta printzipioari uko egiten dio eta pazifismoa onartzeaz gain, historiak erakutsitakoarekin kontraesanean dauden lau proposamen gehitzen ditu, batasun bat osatzen dutelarik. Banan-bana aztertuko ditugun arren masa alderdi parlamentarioen zantzua dutela esango dut, hitzez erradikalak, indarrak parlamentura bideratuak eta boterearekiko otzanak.

33- Lehenbiziko proposamena 65.paragrafoan agertzen da, Sortuk bere baitan joera sozialista guztiak jaso behar dituela dioenean. Ez da proposamen hori egiten den lehen aldia, XIX. mendean Alemaniako sozialdemokraziak egina baitzuen. Mentxebike errusiarrek eta korronte erreformistek gauza bera defendatu zuten. “Denak integratu” nahiena beraiek sisteman integratuta amaitu zuten. Jadanik desagertuta daude Italiako PC eta Euskadiko Ezkerraren adibideak gogoratzekoak dira zentzu horretan.

34- 155an paragrafoan SORTUren militantzia hiru multzotan berezituta agertzen zaigu. Bata kuotarik ordaintzen ez duen oinarri soziala da; bestea kuota ordaintzen duena baina militantzia mugatukoa; Hirugarrena, militante zurruna, antolakundearen barnean nahiz kanpoan dabilena, herri mugimenduan…. Itxuraz, militantzia konpromiso ezberdinei erantzuten die bereizketa honek, baina praktikan bertikalismoa eta burokratismoaren adierazlea da, militanteak besteen gainetik menderatzen duena. Hau hobeto ulertzeko beste bi proposamenak aztertu behar dira.

35- 135. paragrafoan jasotzen den bezala, korronteak ez dira onartzen SORTUn. Zer aldatu da Ezker Abertzalean korronteak ez onartzeko? Ez dut erantzunik espero. Korronteak debekatzeak alderdi otzan sortzea lortu nahi du, zuzendaritzaren erabakiak kexatu gabe beteko dituena, 130 eta 131 paragrafoetan ikusi daitekeen bezala instituzioei garrantzia emango diena.

36- Laugarren eta azken proposamena 43. paragrafoan ageri da, non ia ENAMaren zuzendaritza taktiko nahiz estrategikoa bere gain hartzen duen. Historiak erakusten du forma- alderdi parlamentari bat ez dela nahikoa politika aurrerakoi, demokratiko eta iraultzaileak aurrera eramateko. Gainera, krisi egoeretan haserre soziala ugaritu egiten da erantzuteko moldeen ugaritasunarekin batera. Ameskeria da SORTUk 43. paragrafoko nahiak aurrera eramatea. Ez luke bide horretan saiatu behar, eta saiatuko balitz, hamarkadetan zehar Euskal Herrian auto-antolakuntzarako egon den esperientziarekin topo egingo luke.

37- Sakonean, antolatze eredua forma-alderdiarena, itxuraz forma-mugimenduarena bailitzan azaldu nahi izango balu ere, aldakuntza bakarra izendapenean kokatuz, ezer gutxi suposatuko luke. Sentsibilitate guztiak biltzen dituen alderdia nahi da, maila ugaritakoa, behatzez hautatutako zuzendaritzari men egingo dietenak, instituzio eta parlamentarismoaren mesedetan. Alderdiak aniztasun ikaragarria irudikatuko du baina nukleo ahulekoa izango da denak barne bildu nahi izateagatik. Emaitza irudikatzen erraza da, garrantzirik ez duten gauzetarako itxurazko barne askatasuna, baina gutxiengo baten monopolioa ezker abertzale osoaren zuzendaritzan gai erabakigarriei dagokienean.
 
38- Eztabaida aurrera doan heinean joango naiz forma-mugimendua eta forma-alderdiaren arteko ezberdintasunak azaltzen. Gogora dezagun forma mugimendua izan dela independentismo sozialistari garaipenak ekarri dizkion moldea gaur egun arte. Goizetik gauera, hau alboratu eta forma-alderdia ezarri nahi ezer esan gabe. Ezker Abertzalea ezaugarritu duen adierazpen askatasunaren lehen ariketa hau amaitzen dut.

Joxe Azurmendi (1) Dialogo kritikoa Estatuaz eta Iraultzaz

JOXE AZURMENDIREKIN

DIALOGO KRITIKOAN

(1)

Txundituta utzi naute Joxe Azurmendiri irakurri dizkiodan azken elkarrizketako esaldi mamitsu eta esanguratsu batzuk. Jone Dorronsorok egin du eta ELKAR aldizkarian argitaratu dute, 29. zenbakian, udazkeneko alean. Interneten ere irakur daiteke, postdata.elkar.com helbidean. Izenburua, "Ideiek euria bezala etorri behar dute, ez trumoiak eta ekaitza bezala". 

Joxe Azurmendi da euskaldunok gaur egun dugun filosofo eta pentsalaririk handiena, sakonena eta zorrotzena, ziur aski. Nik errespetu eta miresmen handia diot, eta saiatzen naiz idazten duen guztia irakurtzen eta hausnartzen, eta hori aspaldidanik. Iruditzen zait Joxe Azurmendik zintzoki eta bete-betean garatu egin duela beti abertzaletasun euskaldunaren paradigma: Euskaraz pentsatu eta idatzi, euskaldunentzat, beti ere ikuspegi kritiko eta askatzaile batetik, ikaragarrizko jakintza historiko eta filosofikoarekin. Enetako erreferentzia intelektual ezin sahiestuzkoa da.

Baina jakina, miresmenak ez du adorazioa erran nahi, norbaiti begirunea izateak ez du bera gurtzea esan nahi. Gogora dezadan hemen blog honen goiburuak: "De omnibus dubitandum", eta "Nihil humanum a me alieno puto". Eta Joxe Azurmendik azken elkarrizketan Iraultzari buruz errandakoek biziki arranguratu naute, eta kezkatu. Areago, larritu egin naute bai berak errandako esaldien edukiak, nola erabilitako tonu ironiko eta mikatzak. Eta erantzutea erabaki dut, berarekin eta bere pentsamenduarekin dialogo kritikoan aritzea. 

Elkarrizketa bere azken liburuaren argitaratzea zela-eta eman zuen ELKAR argitaletxearen aldizkarian. "Barkamena, kondena, tortura" du izenburua, eta espero dut heldu diren asteetan liburua irakurriko dudala, arreta handiz, gainera. Izenburua bera txundigarria da, eta ezin egokiagoa une hauetan, are gehiago liburuko azala ikusiz gero.

Zinez txalogarria da horrelako ekarpena egin izana, eta bistan da, Euskaraz. Horretan Joxe Azurmendiren euskalduntasunaren zintzotasuna eta koherentzia miresgarriak dira. Ni bederen zordun sentitzen naiz berarekin eta gainontzeko intelektual euskaldunekin, nahiz eta desberdin edota erabat diferente pentsatu. Gaur egun Euskaraz pentsamendua argitaratzea etnozidioaren aurkako erresistentzia-ekintza bat da, nahiz eta pentsamendu hori berez iraultzailea ez izan. 

Erran bezala, esaldi horiek zirikatu eta bultzatu naute Joxe Azurmendirekin dialogo kritikoan hastera. Horren egiteko, elkarrizketa osoa honat ekarriko dut, gure filosofo miretsi eta estimatuaren hitzak bere testuinguruan kokatzeko. Ene gogoetak eta iruzkinak tartekatuko ditut, Joxe azurmenduren adierazenek kritika merezi dutela iduritzen zaidan bakoitzean.

 JOXE AZURMENDI

"Ideiek  euria bezala etorri behar dute, ez trumoiak eta ekaitza bezala"

 

"Barkamena, kondena, tortura" da Joxe Azurmendiren liburu berria. Azken urteetan idatzitako hiru saiakera labur bildu dira lan honetan, eta hiruretan ere hari bat: garai batean Eliza bezala, gaur egun Estatua ari dela bihurtzen gure kontzientzien kontrolatzaile zuzen eta zorrotza. Gure bizigiro politikoan egunero entzuten ditugun kontzeptuei buruz ari da Azurmendi liburu honetan, ideia horren sakoneko esanahiak aztertu eta ur lohi horien iturri zaharrak argitzeko."

Jone Dorronsoro: Estatua omen dugu kontzientzia kontrolatzailea, lehengo Elizaren funtzioa betez. Zein dira kontzientziak menderatzeko Estatuak baliatzen dituen tresnak? Zein da kontrol horretatik ihes egiteko era?

Joxe Azurmendi: Zein tresna ez? Jaioberria erregistro zibilean modu jakin batean erregistratu behar izatetik hasi: haurra gizonezkoa da, emakumezkoa; eskolarekin jarraitu: esate baterako historiaren irakaskuntza; eta hiletaren arautzeraino, dena da kontzientzien kontrolerako Estatuaren tresna. Lan eta jai egunen kalendario erlijioao-politikoa, festa nazionalak. Kale izenak, monumentuak, banderak. Epaitegiak, zigorrak, espetxeak, eta horien beldurra. Alderdien sistema. Bozketak are gehiago, daukaten ordenamenduarekin. Parlamentuko diskurtsoak eta legegintza guztia. Zerbitzuan hartzen dituen intelektualak, prentsa. Zin egiteak, uniformeak. Polizia uniformatu bat aurrean ikuste hutsak ez al dizu kontzientzian zirrara bat eragiten? Estatua zure barruan dago, omnipresente, ezin zaio eta ez dago zergatik erabat ihes egin. Haren etengabeko kontzientzien inbasioari mugak jarri, bai, batez ere espainola bezalako Estatuetan eta bakearen ingurukoa bezalako arazoetan. Lehenbiziko urratsa inbasio horren kontzientzia hartzea da. Are gehiago moralarekin politika kamuflatu eta moralaren izenean politikoki bortxatu nahi bazaitu.

Lehendik banekien Joxe Azurmendi ez dela pentsalari anarkista edota komunista iraultzailea, eta beraz, Estatuaren beharra edo ezinbestekotasuna nolabait onartzen duela. Bistan da, biziki eskertuko nioke Estatuari buruz duen ikuspegia argitu eta ñabartuko balu, euskaldunondako ekarpen baliosa izanen bailitzateke. 

Estatuaren auzi eta afera honetan diferentzia dugu biok, zeren eta komunista iraultzaile gisa, ene helburua ez baita balizko "Estatu sozialista" eraikitzea, XX. mendeko Iraultzek argiro erakutsi baitute "Estatu Sozialista" horiek  bere baitan burokrazia garatzen zutela, komunismoranzko trantsizioa geldituz hasieran, Estatu-burgesia sortuz ondoren, eta kapitalismorat itzuliz amaieran, Sobiet Batasunean, Txinan eta bertze hamaika esperientzietan ikusi dugun bezala. Oraindik eginkizun dago XX. mendeko Iraultza Sozialisten bilana luze eta zabal egitea, ikuspegi eta perspektiba komunista iraultzaile batetik, bainan argi dago porrot egin zutela, eta ez bakarrik Inperialismo Kapitalistaren erasoen ondorioz. Areago, Komunismoranzko trantsizio sozialista oso goiz gelditu eta blokeatu egin zen (ez bazen bortizki zapaldua izan...) eta sortu ziren Estatu "sozialistak" (modu dialektiko eta kontraesankorrean onartu behar da sistema sozialistak zirela eta direla, hau da elementu sozialistak dituen formazio sozialak zirela, bainan ekoizpen-modu hegemonikoa Estatu Kapitalismo Burokratikoa zen). Honek gogoeta luzeak eskatzen ditu,  hurrengo urteetan hemen berean eginen ditugunak, agian.

Horregatik blog honetan ez da sekulan agertzen "Euskal Estatu Sozialista" erramoldea, zeren eta Euskal Iraultza Sozialistaren ondorioz agian sortuko eta eraikiko dugun sistema mota ez baita Estatu bat izanen, Errepublika Sozialista bat baizik, jadanik Estatua ez den zerbait, urtu, iraungi  eta desegiten ari den Estatu bat, ez-Estatu bat, edo dena delakoa. Hau da, teoria komunista iraultzaile guztiek erraten dutenez, Marxengandik Bakuninenganaino eta Leninengandik Malatestarenganaino, Estatua eta Iraultza inkonpatibleak dira, bata indartzen denean bertzea desagertu eta itzaltzen da, eta alderantziz.

Horregatik Leninen "Estatua eta Iraultza" liburua argitaratzen ari gara blog honetan Euskaraz, horixe baita Leninen obrarik iraultzaileena, eta ondorengo bere praktika eta Errusiako Alderdi Boltxebikearena ere aztertzeko libururik egokiena. Euskal Estatu Sozialista onartzen ez badut, pentsa oraingo Ezker Abertzaleak eraiki nahi duen Estatu Baskoa! Baina Joxe Azurmendiren ikasle eta dizipulua omen den Andoni Olariagaren esaldi antologiko batzuk aipa  ditzadan hemen, mami handikoak: 

"Por otro lado, otra de las luchas ideológicas que se ha vuelto interesante en los últimos meses es la referente al nuevo modelo de socialismo que tenemos por pensar y construir en Euskal Herria. Se nos está repitiendo que quién no canta la música de la revolución y el marxismo ortodoxo se mueve dentro del sistema y es un socialdemócrata. ¿Pero qué es realmente cambiar el sistema? Ultimamente se ha vuelto un eslogan carente de contenido. ¿De qué hablamos cuando hablamos de revolución? Joan Mari Torrealdai escribía en «Iraultzaz» (Jakin, 1973) que la revolución es hija de la modernidad, tanto como el progreso y la razón absoluta. La «revolución» se ha convertido en un cliché, un mito malo de la izquierda, un a priori creado en su tiempo por la burguesía y que hoy en día no le deja a la izquierda analizar y pensar proyectos. Como todo mito, tiene su parte buena y su parte mala; pero hay que saber utilizarla no para paralizar el pensamiento, sino como apoyo para articularlo libremente. Hay que tomar en cuenta, como dice Joseba Sarrionandia en su libro «Moroak gara behelaino artean» (Pamiela, 2010), que la política ahora no es cambiar todo de golpe, como lo fue en el siglo XIX."

"La cuestión es sencilla y a la vez compleja: todo lo que sabíamos hasta ahora nos vale solamente para ganar guerras pasadas; para las nuevas, todos empezamos de cero. Las recetas viejas no valen; menos valen soluciones que valían solo en otros contextos históricos y sociopolíticos. Es por eso que la izquierda está en crisis (en el sentido positivo del término, entendido como momento de cambio y nuevas posibilidades). La dificultad ahora no es tanto concebir nuevas ideas, sino saber liberarse de las antiguas, como decía el economista Keynes. No se pueden volver a soñar sueños que acabaron en pesadillas. Tampoco basta con citar a Marx, Bakunin, Lenin o Lucakcs (todos ellos pequeños burgueses) como si fueran la Biblia, si luego no sabemos articularlos y conjugarlos hoy y aquí en un pensamiento coherente, para construir un nuevo modelo de sociedad para Euskal Herria en el contexto del siglo XXI. Si ese socialismo está por construir, la socialdemocracia, en todo caso, será casi por obligación el camino por donde empezar, nunca el objetivo. Los objetivos nunca hay que olvidarlos, pero la apuesta actual debe ser articular eficazmente el camino hacia ellos, partiendo de las realidades sociales, económicas y políticas actuales.

En esa línea, hay quien sostiene que para qué queremos un Estado si va a ser igualmente burgués. Mi pregunta, sin embargo, es la siguiente, ¿cuántas líneas invirtió Marx en escribir cómo sería la sociedad después de ganar al capitalismo? Ninguna. Ahora lo que corresponde no es reflexionar sobre cómo será el estado vasco, sino sobre qué vamos a hacer para conseguirlo. Dejemos las cuestiones que no tocan para más adelante. Yo lo tengo claro; para seguir en el camino hacia un estado vasco y hacia un nuevo socialismo para Euskal Herria, sin duda alguna, el próximo domingo daré mi voto a EH Bildu."

"Por un pensamiento coherente" Andoni Olariaga, GARA, 2012ko urriaren 14an.

Zergatik aipatzen ditut hain luze eta zabal Andoni Olariaga? Hasteko berarekin polemika gogorra izan dudalakotz, oraindik amaitu ez dena. Bigarrenik, Joxe Azurmendik elkarrizketako hurrengo lerroetan ia hitzez-hitz errepikatzen dituelakotz bere hitzak, honela eztabaidan argi eta garbi kokatuz. Eta jakina, Joxe Azurmendi estimatzen dut, bainan estimatzenago dut Euskal Iraultza Sozialista!

Elkarriketarekin segi dezagun:  

Jone Dorronsoro: Barkamena eta kondena ekarri dituzu izenburura. Gurean aurrera egingo badugu ezinbestean bete beharreko bi baldintza dira batzuen ustez. Zuk ordea, ez dituzu hala ikusten.

Joxe Azurmendi: Ni ez nago printzipioz barkatzearen edo kondenatzearen aurka, mila gauza barkatzen edo kondenatzen dugu, hori gabe ez dut uste morala posible denik. Baina testuingurua begiratu behar da eta batez ere egintzaren zentzua. Begira, Alemaniako Parlamentuak barkamena eskatzen du Gernikako bonbardaketagatik. Horren zentzua morala al da? Ez, egintza politiko bat da, nahi baduzu diplomatikoa. Esan nahi du: gaurko Alemaniak horrelako jokabideak arras baztertzen ditu, zuekin gaur nahi ditugun harremanak adiskidezkoak dira, iraganeko forma bortitzak deitoratzen ditugu. Beharbada eragindako kalteen erantzunbeharra ere asumitzen du, eta laguntza ekonomikoren bat ematen du. Baina kontzientzia morala zentzu hertsian beti pertsonala da. Parlamentuaren kontzientzia moralik edo damurik ez dago, adiera metaforikoan ez bada. Herri alemanaren erru eta erantzukizun moralik bonbardaketa harengatik ez dago. Gutxiago aleman demokratena, are gutxiago gaur bizi diren alemanena. Egunen batean Espainiak Euskadiri edo Euskadik Espainiari barkamena eskatzen badio, edo ETAk, oso ongi. Baina egintza sozial politikoa izango da, ez morala. Horrek ez du esan gura balio moralik ez duela. Lagundu lezake gure moraltasun publikoa, bakezaletasuna, elkarrenganako adeitasuna zabaltzen. Edo ez. Txantaiaren emaitza baldin bada moralki ez du kalte besterik egingo. Uste dut hori are garela ikusten. Damuaren era barkamenaren esijentzia zitala mendeku gisa. Elkarbizitza bat neurri batean normala ezinezkoa egiteko ahalegin fatala. 

Joxe Azurmendiri beharbada ahantzi zaio azaltzea Alemaniako "aldaketa miresgarri" hori erabateko derrota politiko, militar eta ekonomikoaren ondorioa izan zela, hau da, Alemaniak, orduko Alemania nazional-sozialistak, II. Mundu Gerrak galdu egin zuela. Horregatik eskatu du Alemaniak barkamena Gernikako sarraski kriminalarengatik. Barkamena, Historian zehar, gerrak galtzen dituztenek eskatu egiten dute, ez gerrak irabazi dituztenek. Galdegin, bertzenaz, Ingalaterrari, Frantziari, Espainiari, Estatu Batuei eta Estatu-nazio etnozida, genozida eta inperialista guztiei. Guk ere euskaldunok, orain arteko Nazio askapenerako gerratxoa galdu dugunez, barkamena eskatzea exigitzen digute garaileek, hots, Estatu espainol eta frantsesek, eta egindako "biolentzia" (ez al dira estatuak klase baten biolentziaren monopolioaren egituratze territoriala?) kondenatu behar dugula inposatu nahi digute. Jakina, "gatazka" galdu egin dugulakotz. Bainan hau guztia Jon Mirande hain ongi ezagutzen duen/zuèn Joxe Azurmendiri oroitarazi behar al zaio? Bistan da ezetz! Ala baietz?

Jone Dorronsoro: Hausnarketa, eztabaida falta dugula diozu (Alemanian bai ematen omen da hemen ez bezala), eta "jarrera ikaleagoa" aholkatzen duzu. Zergatik? Azaldu ezazu, arren.

Joxe Azurmendi: Nola orain denerako Alemania aipatu behar den, erru eta damuaren arloan ere Alemania aipatzen da, eta gaizki. Alemanen erru kolektiboa Hitlerrengatik, euskaldunon erru kolektiboa ETArengatik. Eta alemanek, damutu eta, eure erru kolektiboa aitortu omen dute. Paralelo faltsua eta informazio faltsua. Alemanek egin dutena da azterketa historiko, politiko, soziologikoa, nola etorri ziren, etorri ziren puntura. Begira, Joseba Agirreazkuenagak "Euskal herritarren burujabetza" liburu bikain-bikaina atera berri du, gu nola etorri garen gauden tokira. XVIII. mendearen burutik honaino Euskal herriaren historia guztia da gerra, negoziazioa, erresistentzia, berriro gerra, negoziazioa, eta abar. Politikatik moralkeriara ihes egin gabe, alemanek egin dutena euren bilakabide politikoa aztertzea izan da, beste ezein Herrik Europan egin ez duen bezalako autokritika egin, norabide berria hartu, eta hori sendotzen etengabe ahalegintzen dira. Alemaniatik zerbait ikastekotan hori ikas dezakegu. Baina horrek esan nahiko luke, hasteko onartzen dugula ETA arazo politikoa dela, ez arazo morala, eta soluzio politikoa eman behar zaiola. Eta ez dut esaten ez dela arazo morala ere, modu batean, baina hori beste kontu bat da, eta politikak ez dauka ezer esatekorik horretaz.

Jone Dorronsoro: Euskal Herrian bortxari buruzko eztabaidarako aholkatzen duzu ohartzeko “azkenean helburuak kulturazkoak direla, erlatiboak”.

Joxe Azurmendi: Hobeto formulatzeko. Bitartekoei buruz eztabaidatu dugu: bortxa bai, ez. Helburu hurbilei buruz eztabaidatu dugu: independentzia bai, ez. Beharbada joan deneko urteetan ahaztu samartu duguna azkeneko helburuak dira, ohiko formulazio erlijioso-zibiko pseudolaizistan askatasuna, berdintasuna, anaitasuna deritzegunak. Hauek printzipioz ETArenak eta PPrenak dira, gu guztionak eta gure kultura guztiaren azken helburuak. Gaindegi honetatik begira, independentzia bitarteko bat da, eta bortxa edo demokrazia bitartekoaren bitarteko bat. Hau ez da egunoroko praktika gidatzeko maxima bat, baina bai egunoroko praktikan ere ez ahaztekoa. Meditazio orduetan meditatzekoa, oraingo baldintzetan esaterako. Armak isildu eta gero, alde batekoak.

Hor Joxe Azurmendik harritzen nau benetan eta zeharo, uste bainuen ederki asko zekiela ETA Euskal Nazio Askapenerako Erakunde Sozialista Iraultzailea dela/zela, hau da, bere helburua Euskal Iraultza Sozialista egitea dela/zela. Zeren eta aipatu dituen helburu horiek, "Askatasuna, Berdintasuna, Anaitasuna" hots, "Liberté, Égalité, Fraternité", Frantses Iraultzarenak dira, hau da "Iraultza" burges batenak. Bainan ez naiz hainbertze harritzen, zeren "El tiempo de las luces" liburua aukezteko, Arnaldo Otegik Paris hiriaz ere ahal mintzo omen baita, "la ciudad de la revolución", nonbait ahantziz hiri inperialista horretan ehunka militante euskaldun preso dituela Estatu frantsesak. Baina zer nahi duzue? Iraultza sozialista ezinezkotzat jo ondoren, normala da atzera jotzea, "iraultza nazinal-demokratikoa" aldarrikatzera, edota PPk eta ETAk "printzipioz" helburu berberak dituztela erratera... Burgesia ilustratuaren helburu historikoak dira "gu guztionak eta gure kultura guztiaren azken helburuak"? Joxe azurmendirenak izanen dira, nonbait, edota Andoni Olaragiarenak, nireak, bederen ez!

ELKAR: "Kontzientziak lotu-lotuak edukitzeko sokarik estuena ogia da" diozu liburuan. Baina ogi eskasia gose bihurtzen bada ez al liteke kontzientzia eragile bihurtu? Ogi eskasia sasoia da bete-betean. Erreakzionatuko dugu?

Joxe Azurmendi: Iraultzaren mitoa ez bada hori... Dirudienez, ordea, historilari eta soziologo gehienek hala diote, goseak dagoenak albaramenduak eta matxinadak bai, baina iraultzarik ez du inoiz egin. Goseak dagoenak hurbi-hurbileko helburual esesten ditu larri. Ez naiz optimistegia. Beharbada, iraultza funtzionario anarkistei oraingoz utzi eta, krisi ekonomikoak apaltxeago bizitzen ikasaraz diezaiguke, lana hobeto kudeatzen, sindikato razionalak indartzen, gizarte auzolangina, kooperatzailea antolatzen, agente sozial eta ekonomikoak kontzertatzen, autogestioa eta elkargestioa garatzen. Hau da, eredu alternatiborik ez badaukagu eskura, gutxienez lan gizartearen erreforma efikazak egiten. Egin dezakegunean kontzentratu behar genuke, ez egin ezin dugunean, amets ederrak izanda ere.

Jakina, hauek dira bereziki mindu nauten esaldiak. Ez nuen espero Joxe Azurmendik hain argi eta garbi egitea oraingo Ezker Abertzalearen bide erreformista eta posibilistaren apologia filosofikoa, bainan halaxe da, ongi da hola, norberaren gogoetak eta jarrerak ageriago gelditzen direlakotz. Iraultza mito bat dela, sindikatu razionalak indartu behar direla (badira sindikato "irrazionalak"?), erreforma efikazak egin behar ditugula... 

Bizilegea omen da. Garai batean Joxe Azurmendik berak gauza bera egin zuen Orixerekin: bi liburu mamitsu idatzi: "Zer dugu Orixeren alde" eta "Zer dugu Orixeren aurka". Ene ustez, iritsi da garaia Joxe Azurmendiren pentsamenduaren kritika sistematikoa izateko, bere alde on ugariak azpimarratzeko (bainan hori euskaldun gehienok badakigu!) eta bereziki bere mugak eta alde txarrak agertzeko. Uste dut ariketa hau osasungarria izanen dela euskal kulturarendako, eta jakina, baliagarria euskal iraultzaileondako. Zeren Iraultza mito bat dela eta oraingoz funtzionario anarkistei utzi behar diegula erraten digun filosofo bat, erreforma efikazak egin behar ditugula aholkatzen digun pentsalari bat, sindikato "razionalak" indartu behar ditugula iradokitzen digun saogile bat ezin da inolaz ere izan euskal iraultzaileon erreferentzia kultural nagusia. Bere kritika sistematikoa egin behar da eta bere diskurtso filosofikoa desmontatu behar dugu. Eta horretan saiatuko naiz blog honetan hurrengo urteetan. Erronka izugarria, baina merezi duena.

Jone Dorronsoro: Kontzientzia kontrolaz ari zara, baina esan liteke kontzientzia kontrol horri ez diozula traba handirik egiten liburu eta gogoeta guztiok euskara hutsez eginda.

Joxe Azurmendi: Mundua salbatzeko bokazioa ez da nirea. Kontzientzia morala beti da pertsonala, indibiduala. Denok elkarri lagunduta, baina kontzienztiaren defentsa azkenean bakoitzak berea egin behar du. Ni neure inguruko jende gutxi batekin saiatze naiz. Euskaraz idaztea hautu bat da, jende baten hautua. Hautu bat den bezala nik erabiltzen ditudan gai polemikoak saio eta liburuetan tratatzea. Beraz, jende are gutxiagorentzat. ez da ahaztu behar intelektuala esaten den hori, hedabide handietatik masak seduzitzen edo harangatzen, oso erraz bihurtzen dela kontzientzien inbasorea, Elizaren antzera. Salbazio doktrina handirik nik ez daukat. Ikuspegi bat ematen dut. Informazio bat eta arrazoi batzuk. Neure moduko jendeari, euskaldunei. Badakit beste batzuk hori gero hobeto garatu edo aplikatuko dutela. pentsatzen dut ideiek euria bezala etorri behar dutela, ez trumoiak eta ekaitza bezala. Eta daenborak bere lana egingo duela soroan.

Jone Dorronsoro: Pentsalaria zara. Nola aukeratzen duzu zertaz pentsatu? Zergatik gai jakin hauek?

Joxe Azurmendi: Pentsalariak denok gara, ezta? Bakarrik batzuk asti gehiago daukagu eta pentsatzen duguna idatzi egiten dugu. Idaztera ia beti lagunen batek bultzatu izan nau. Edo momentuan zebilen polemikaren baten amorruak ere bai. Niretzat idaztea eztabaida publikoan parte hartzea da. Gaiak gure egoera sozial eta politikoan zoritxarrez emanda etortzen zaizkigu. Beste gai asko ere bazegoen, jakina, baina profesionalki nire ordu gehienak ikasketari eta irakaskuntzari eman behar nizkion, eta idazteko orduan ustez informazio gehiago nuen arloetara mugatu naiz. Esaterako gure aita zena lan istripu batean hil zen, proletario familiakoa naiz. Arazo soziala ikaragarri interesatzen zait. Baina hor beste batzuk hobeto ari dira nik egingo nukeena baino, eta hobe dut ez eskua sartu hanka sartzeko.

Jone Dorronsoro: Unibertsitateko jardunarekin batera jakina da beste egitasmo batzuekin izan duzun eta daukazun harreman estua. Hitz labur batzuk bakoitzari buruz?

Joxe Azurmendi: Euskarazko lana batez ere Jakinen eta Elkarren eman dut nik. Baita UEU, Argia, Anaitasuna, Egunkaria, Klasikoak, kolaboratu hala nuen edzein tokitan uste dut ibili naizela zerbait. Nire konbentzimendua delako, euskara jasotzeko erakunde ofizialen laguntza garrantzizkoa dela, baina erabakiorra talde euskaltzaleen lana. Jakinen 1959/60ko Gabonetako zenbakian hasi nintzen, artean hogei urte bete gabe, eta hor nago beti. Elkarren ere hasieratik nago. 1974ean sortzaileen artean, 1996an Elkar Fundazioaren sortzaileetako kide, 96tik joan den urtera arte Fundazioko Patronatuaren lehendakariorde, neure meritorik gabe, orain ere Patronatuko kide naiz. Baina Elkarri batez ere nire totxoak, Xabier Mendigurenek txukunduta, argitaratzea zor diot. Eta Elkarreko langile guztiei, euren lanarekin holako argitalpenak euskaraz posible egitea merkatu lege guztien kontra eskertu behar zaie, eta eskertzen diet hemen.

ELKAR: Eusko Ikaskuntzaren saria jaso duzu aurten, errekonozimendu garrantzitsua.

Joxe Azurmendi: Esan bezala, taldean egin dut beti nire lana. Gerra ostean ete nire hasieran hori halabeharrekoa zen. Elkarri irakurriz iniziatu gara gure arazoen birpentsaketan, elkarri irakurriz ikasi dugu euskaraz idazten, denon artean markatu ditugu jorratzeko gaiak. Batzuk pioneroak izan dira: Krutwig, Mirande, Txillardegi, Aresti. Beste batzuk beharbada orain ahaztuagoak, baina oso inportateak: Rikardo Arregi, Eusebio Osa. Sariek eta sari emaileek nola funtzionatzen duten ez dakit. Baina nire idazkiak, eztabaidak, posturak piska bat ezagutzen dituenak, badaki uhin kolektibo horretan eta bereziki Jakinen historian kokatzen dela kokatzen dela nire obra osoa. Eta badakit, saria niretzat bada, uhin horrentzako dela. Disimuloz aitortuta, beharbada. Horrek pozten nau.   

Honaino Joxe Azurmendiren elkarrizketa. Biziki mamitsua eta interesgarria. Honekin hasten gara bere pentsamenduaren kritika sistematikoa egiten. Hurrengo egunetan abiatuko gara, eta horretarako, bere libururik ezagunena eta irakurriena hartuko dugu, "Espainolak eta euskaldunak". Liburuko edukiak aletuko ditugu emeki-emeki, eta berarekin, hau da, Joxe Azurmendirekin, dialogo kritikoan arituko gara.

    "Debile principium melior fortuna sequator"