Bobby Sandsen biografia (2)

Nuair a thigeann ar lá :  Gure eguna etorririk

Bobby Sandsen biografia 

(2)

Bobby Sands, Irlandako hizkuntza nazional bakarrean, Gaelikoz, alegia, Roibeard Gearóid Ó Seachnasaigh, 1954ko martxoaren 9an sortu zen, Belfastetik zortzi kilometrora dagoen Newtowabbey herrian, Antrim konderrian.

Bere ama, Rosaleen Kelly, 1951eko martxoaren 28an ezkondu zen John Sands, Bobbyren aitarekin,  eta bikoteak etxe berria erosi zuen Abbot Cross kalean, 6. zenbakian. Bi gurasoak Belfasteko langileak ziren, Markets auzokoak. Auzoko biztanle gehienak erlijioz katolikoak ziren, eta beraz, sentimendu eta nortasun irlandesa zuten. John Sandsen ama eta beraz, Bobbyren amatxi, aldiz, Elizabeth Forsythe, protestantea zen, presbiteriar erreformatua, hain zuzen. John Sands protestanteen artean bizi izan zen gurasoen etxetik joan zen arte. Orduan Mc Watters okindegian hasi zen lanean, Markets auzoan, eta hantxe ezagutu zuen Rosaleen, ehungintzako langilea. Bere aita zaldizaina zen, Johnen aita, tabernaria.

 

1920an Inperialismo britanikoak Irlanda bi zatitan hautsi zuen. Modu anker, basati, kolonial eta ezinago artifizial batean, Irlandako sei konderri “ebaki” zituzten gainontzeko hogeita sei konderrietatik: Aontroim (Antrim), Ard Mhacha (Armagh), An Dun (Down), Fear Manach (Fermanagh), Doire (Derry) eta Tír Eoghain (Tyrone). Ulster eskualde historikoa bera ere urratu zuten: hiru konderri, An Cabhán (Cavan), Dún na nGall (Donegal) eta Muineachán (Monaghan), zatiketa doilor honetan “bertzaldean” ezarri zituzten inperialista britanikoek eta kolaborazionista irlandesek, “Irlandako Estatu Askea”,  Saorstát Éireann izeneko egitura neokolonialean.

Jakin behar da Irlandak lau eskualde historiko dituela: Laighin (Leinster), bere hiriburua, Baile Átha Cliath (Dublin); Connachta (Connacht), bere hiriburua, Gaillimh (Galway); Ann Mhumhain (Munster), bere hiriburua Corcaigh (Cork), eta Ulaidh (Ulster), bere hiriburua, Béal Feirste (Belfast).

Kapitalismo inperialista britanikoaren asmoak ezin maltzurragoak ziren: gehiengo kolonial britaniko bat segurtatu Irlandako ipar-ekialdean, horretarako nortasun erlijiosoaz baliatuz eta sektarismo zein fanatismoa erabiliz. Azpimarratu behar da Theobald Wolfe Tone, Irlandako abertzaletasun errepublikanoaren sortzaile nagusia, protestantea zela, eta historian zehar irlandar protestante aunitzek eman dutela bizitza independentziaren alde. Egitura zapaltzaile, kolonial eta sektarioa zen Sei Konderri okupatuak, arrazismoan oinarritua: kolono britanikoek den-dena kontrolatzen zuten: parlamentu autonomoa, industria, hezkuntza, polizia, epaitegiak... “Estatu protestante bat Herri protestantearendako”.

Abbot Cross auzo berria zen, modernoa, ongi egina, baina sakonki sektarioa: sei eliza britaniko-protestante zeuden, bainan eliza irlandes-katolikorik ez. Eskola britaniko-protestantea zegoen, bainan ez irlandes-katolikorik. Sektarismoa jaun eta jabe zen itxura atsegin eta abegikorra zuèn Abbot Cross auzoan.

Bobby Sandsen ama, Rosaleen, oroitzen zen txikitan, bera oraindik haurra zela, nola sartzen ziren basatiki eta bortizki paramilitar britanikoak, “B-Specials”, Markets auzoan. 1920-1930 urteetan ekintza terrorista kolonial ugari bizi behar izan zuten Sei Konderrietan bizi zirèn irlandesak. Abbot Crossen polizia eta paramilitar kolonial britaniko aunitz bizi ziren. Gauzak honela Rosaleenek bere identitate irlandesa ezkutatu zuen: ez zion inori erran katolikoa zela, eta Sands abizenak ez zuen ezaugarri berezirik: aise izaten ahal zen britaniko-protestantea. Ezkonberriak lasai bizi ziren beren auzo berrian, eta 1954ko martxoan Robert Gerard, Bobby sortu zen. 1955ko apirilean, bere arreba Marcella jaio zen. Geroago, 1958ko azaroan, Bernadette.

 

1956an Óglaigh na hÉireann, Irish Republican Army, IRA, berriz hasi zen borroka armatuan Sei Konderrietako muga kolonial eta artifizialean. Giroa zakartu zen, eta tentsioak areagotu ziren kolono britaniko eta herritar irlandesen artean. Sektarismoa eta arrazismoa gogortu eta areagotu ziren, eta auzokide britaniko batek jakin zuen Rosaleenen identitatea: katolikoa eta irlandesa zen auzo birtaniko-protestante batean! Infernua hasi zen Sands familiarendako.

Auzokidea zèn emazte horrek Rosaleen izorratzeko ahalegin guztiak egin zituen, eguneroko bizitzan: zarata, irainak, irri maltzur eta ironikoak, etengabeko kolpeak paretetan... Azkenean Rosaleen, estresak jota, gaixotu egin zen. Medikuak argiro erran zion John Sandsi: bere emazteren eritasunaren iturburua auzokide britanikoen jazarpen gupidagabea zen. Salatu behar zituen, ala alde egin.

John Sands eta Rosaleen Kelly jende lasai, goxo, adeitsu eta bakezalea zen. Ez zuten inolako gatazkarik nahi, ez zituzten liskarrak maite. Beren etxe maitea utzi behar izan zuten, penaren penaz, 1961ean, eta sei hilabetez ahaideen etxeetara bizitzera joan, ahal bezala. Bobbyk zazpi urte zituen orduan. Bere haur jolasetan murgildurik, ez zekien Inperio Britanikoa zer zen. Bainan bere uztarpean bizi zen, eta zapalkuntza inperialista eta kolonial horren bere bizitza markatzen zuen goiti-beheiti. 1961eko abenduan, azkenean, Sands familak etxe berria lortu zuen Rathcoole auzoan, Doonbeg Drive kalean, 68 zenbakian. Etxe zabal eta ederra, Carnmoney Hill muinoaren magalean. Bizitza berri bat, sektarismo eta arrazekeriatik urrun, bakean...