Praxiaren Filosofiaren sorrera (1)

FEUERBACHI  BURUZKO   TESIAK :
PRAXI IRAULTZAILEAREN FILOSOFIAREN SORRERA

Karl Marx

Testu labur, sakon, zail eta aldi berean erabat mugarri hau, Friedrich Engelsek argitaratu zuen lehen aldikotz 1888an, Karl Marx hil eta bortz urte geroago.

“Ludwig Feuerbach eta filosofia alemaniar klasikoaren amaiera” liburuaren eranskin gisa agertu ziren lehen aldiz jendaurrean. Ordura arte bi militante komunista iraultzaileen arteko gogoeta eta eztabaidetan kokatzen zen izkribu hau, eta jende guttik zuen haren berri.  Gaur egun, ordea, Praxi Iraultzailearen Filosofiaren sortze agiria dela kontsideratzen dugu.

 

Hamaika aforismo biltzen dituen testu labur hau, erabilera pertsonalerako zirriborraturiko oharrak, 1845ko martxoaren edo apirilaren inguruan izkiriatu zituen Marxek, Parisetik ihes egin ondoren Bruselan kokatu zelarik. Engelsek berak erran zuen hamaika tesi hauek “mundu-ikuskera berri baten ernamuin distiratsua” zirela. Eta gaur egungo komunista iraultzaileok oso seriotan hartu behar ditugu militante eredugarri eta maitagarri honen iritziak, aunitzetan deformatuak eta baliogabetuak izan direnak. Zinez eta benetan mundu-ikuskera baten lehen urratsak dira, zeina geroago Materialismo Historikoa eta Dialektikoa deitua izan baita.

Marxen militantzia iraultzailean ildo eta lerro jarraikia ikusteko joera dutenek, Marxen ekintzaren eta pentsamenduaren batasuna azpimarratzen dutenek, hain zuzen, Hegelen idealismoaren eta Feuerbachen materialismoren sintesi dialektiko bikaina ikusten dute testu honetan, uztartze- eta integrazio-lan luze baten azken emaitza biribil eta borobila.

Marxen ibilbide intelektual eta militantean haustura epistemologiko bat ikusten dutenen ustez, aldiz, testu honek markatzen du Marx gazte eta Feuerbach filosofoaren jarraitzailearen eta Marx heldu, materialismo historikoaren sortzailearen artean, dagoen eten intelektual eta filosofikoa. Hau da, Karl Marxen pentsamenduaren bilakaeran, garai erabakigarria da 1844ko udatik 1845eko udaberrirat doana. Bere gaztaroan Hegel eta Feuerbach filosofoen jarraitzailea izan zen, baina dokumentu hau pentsalari hauekiko azken hausturaren adierazpena dela uste dute.  

Hamaika tesi hauek islatzen dute Karl Marxek egin zuèn ahalegina Feuerbachen materialismo pasibo eta ez-dialetikotik urruntzeko, bera gupidagabe kritikatzeko, eta materialismoaren sintesi berri baterantz abiatzeko, aurreko materialismo guztien mugak eta akatsak gaindituko zituena.  Karl Marxen ustez, aurreko materialismoak pasiboegiak eta ahistorikoak ziren. Bere “Eskuizkribu filosofiko eta ekonomikoak” obran aztertu zituen Hegelen ideiak, eta idealismoak mendez mende garaturiko ideia dinamiko eta dialektikoak materialismoan integratu nahi zituen, sintesi berri eta iraultzailea erdiesteko. 

Gaur egungo komunista iraultzaile orok irakurri eta estudiatu beharreko testua da hau, eta horregatik argitaratzen dugu geure blogeko lehen egunean. Ondoren iruzkin kritiko batzuk eginen dizkiogu, hobeki ulertu eta kokatu ahal izateko Teoria Iraultzailearen historiaren baitan. Gaurkotasun erabatekoa duen idatzia da hau, nahiz eta ongi ulertu eta konprenitzea aski zaila den. Baina nork erran du Iraultza Sozialista afera erraza dela, aise egiten ahal den zerbait izan daitekeela?

FEUERBACHI  BURUZKO  TESIAK

 

1

Aurreko materialismo guztiaren oinarrizko akatsa – Feuerbachena barne dela – gauzak, errealitatea, zentzumenezkotasuna, objektu edo kontenplazioaren formapean bakarrik irudikatzea da, baina ez jarduera humano, praktika zentzumenezko gisa, subjektiboki. Hortik dator alde aktiboa idealismoak garatua izatea, materialismoarekiko kontrajartzean, – baina abstraktuki soilik, zeren idealismoak naturalki, ez baitu ezagutzen jarduera erreal, zentzumenezkoa bere horretan –. Feuerbachek objektu zentzumenezkoak nahi ditu, objektu kontzeptualez errealki bestelakoak direnak; baina hark ere ez du irudikatzen jarduera humano propioa jarduera objektibo gisa. Horregatik, Kristautasunaren esentzian portaera teorikoa bakarrik kontsideratzen du benetan humanotzat, aldiz, praktika irudikatzen eta finkatzen du haren agertzeko forma zikinki judutarrean soilik. Horregatik ez du ulertzen jarduera “iraultzaile”, “praktiko - kritikoaren” garrantzia .

2

                           

Pentsamendua humanoari egia objektiborik egotz ote dakiokeen auzia, ez da auzi teorikoa, baizik eta auzi praktikoa. Praktikan frogatu behar dute gizon-emazteek egia, hau da, bere pentsamenduaren errealitatea eta boterea, honainditasuna. Praktikatik bakartzen den pentsamendu baten errealitateari edo irrealitateari buruzko liskarra auzi eskolastiko hutsa da.

3

Gizon-emazteak inguruabarren eta hezkuntzaren produktu direlako teoria materialistak, eta, gizon-emazte aldatuak beste inguruabar batzuen eta hezkuntza aldatu baten produktu direlakoak, ahaztu egiten du, gizon-emazteak direla hain zuzen ere inguruabarrak aldatzen dituztenak eta hezitzailea bera hezi egin behar dela. Horregatik derrigor sozietatea bi zatitan banatzera eramaten du, zeinetariko bata sozietatearen gainetik baitago (adibidez, Robert Owenengan Engelsek erantsia). Inguruabarren eta jarduera humanoaren aldaketaren bat-etortzea praktika iraultzaile gisa bakarrik irudika eta uler daiteke arrazionalki .

4

Feuerbach abiatzen da auto-alienazio erlijiosotik, mundua bitan, mundu erlijiosoan, imajinarioan, eta beste erreal batean bikoiztetik. Haren lana, mundu erlijiosoa haren oinarri sekularrean disolbatzean datza. Ez da ohartzen, lan hori egin ondoren, lan nagusia egiteko geratzen dela. Izan ere, oinarri sekularra bere baitatik bereiztea eta erresuma independente gisa hodeietan finkatzea, oinarri sekular horren bere buruaren urratze eta kontra-esate propioz bakarrik azal daiteke. Beraz, egin beharreko lehen gauza da hori bere kontraesanean ulertzea eta gero praktikoki iraultzea kontraesana saihetsiz. Beraz, adibidez, familia lurtarrean familia santuaren sekretua aurkitu ondoren, teorikoki kritikatu eta praktikoki irauli egin behar da hura.

5

Feuerbachek, pentsamendu abstraktuarekin pozik ez egonik, kontenplazio zentzumenezkora jotzen du; baina ez du irudikatzen zentzumenezkotasuna jarduera humanoa zentzumenezko praktiko gisa .

6

Feuerbachek disolbatu egiten du esentzia erlijiosoa  esentzia humanoan. Baina esentzia humanoa ez da norbanako bakoitzak bere baitan daukan zerbait abstraktua. Haren errealitatean harremanen sozialen multzoa da. Feuerbach, esentzia erreal horren kritikaz arduratzen ez dena, horregatik beharturik aurkitzen da:

1. Ibilbide historikoaz abstrakzio egitera, beretzat sentimendu erlijiosoa finkatuz eta giza banako abstraktu – bakartu – bat aurresuposatuz .

2. Harengan, esentzia humanoa «espezie» gisa bakarrik irudika daiteke, orokortasun barneko, mutu bat bezala, norbanako anitzak naturalki lotzera mugatzen dena gisa.

7

Feuerbachek ez du ikusten, beraz, «sentimendu erlijiosoa» ere produktu sozial bat dela eta berak analizatzen duen norbanako abstraktua, errealitatean, forma sozial determinatu batekoa dela.

8

Bizitza soziala, esentzian, praktikoa da. Teoria mistizismora errebelatzen duten misterio guztiek beren soluzio arrazionala aurkitzen dute praktika humanoan eta praktika horren ulerkuntzan.

9

Materialismo kontenplatzailea, hau da, zentzumenezkotasuna jarduera praktiko gisa irudikatzen ez duen materialismoa iristen den gorena, norbanako bakoitza “sozietate zibilaren” barruan kontenplatzera iristen da.

1 0

Materialismo zaharraren ikuspuntua sozietate «zibila» da; materialismo berriarena, sozietate humanoa edo humanitate sozializatua.

1 1

Filosofoek mundua era desberdinetara interpretatzea besterik ez dute egin, baina kontua da hura eraldatzea.