Gaur egungo Ezker Abertzalearen kritika (1)

ANDONI   OLARIAGA  AZKARATEREN

PENTSAMENDUAREN KRITIKA (1)

(GAUR EGUNGO EZKER ABERTZALEAREN IDEOLOGIAREN AZTERKETA KRITIKOA)

Hasieratik argiro erran dezadan eztabaida eta polemika honetan non kokatzen naizen, irakurleek jakin dezaten nondik egiten diren kritikak, nola, zergatik  eta zertarako. 

Saiatzen naiz, ahal dudan neurrian, hinki-hanka eta kixkun-kaxkun, euskaldun iraultzaile izaten, eta iraultzaile euskaldun. Komunista iraultzailea, zehazkiago adierazteko. Pretentziosoegia naizela? Nork bere iritzia ukanen du, jakina, eta nik neurea, bistan da. Bainan hauxe da ene asmoa eta nahia.

 

Teoria dagokionez, bi iturritatik edaten dut: Materialismo Utopista eta Askagintzaren Teologia. Idazlan honetan ikusiko duzue zer arraio diren bi teoria (berri xamar) horiek, bainan oro har erran daiteke bata Praxi Iraultzailearen Filosofiaren bidean, Materialismo Historiko eta Dialektikoaren ildoan kokatzen dela, eta bertzea, orain arte Askapen Teologia deitu izan den pentsamenduaren lerroan.

 

Bigarrenik, erran behar dizuet eztabaida hau Lapiko Kritikoa izeneko gunean argitaratutako idazlan baten haritik piztu dela: “Tsunamiaren ondorengo bestondoaz”, egun berean GARA egunkarian ere agertu zena. Horregatik, Andoniren pentsamenduaren kritika izanen da testu honen ardatz eta bizkarrezurra. Bainan Andoni oraingo Ezker Abertzalearen ildoan modu kritiko bezain sutsuan kokatzen denez, mugimendu sozio-politiko honen ideologiaren kritika ere izanen da artikulu hau.

Utopia, Historia eta Dialektika, horra hor Materialismo Utopistaren hiru ardatzak. Logika (ene ustezko) honen  baitan, Andoniren pentsamenduaren kritika taxuz eta ganoraz egin ahal izateko, hari historikoa hartu behar dugu, hau da, bere pentsamenduaren garapena denboran zehar. Zintzo (edota maltzur, ikuspegien arabera) izateko, derradan hasiera-hasieratik ene tesia zein izanen den, irakurleek beren iritzi kritikoa aiseago osa dezaten: Andoniren pentsamendua, ene ustez, ideologia bat da, ideologia basko-euskaldun nazionalista, erreformista eta burges txikia. Ideologia hori, oro har oraingo Ezker Abertzalearena ere badena, bere izaera hobeki agertu - ezkutatzeko, "ezkerreko" (kakotxak kendu, nahiago baduzue, nik ere halaxe eginen dut idazlanean zehar) jantzi filosofikoez mozorrotzen da eta postmodernismo zipriztin batzuez beztitu. Hara, erran dut. Orain arrazoiz frogatzen-edo saiatzea dagokit.

Dogmatismoaren kontra

By Andoni Olariaga Azkarate • Mar 1st, 2010 • Category: Azterketak eta Azalpenak Azken urte hauetan arduratzekoa izaten ari da gure artean pentsamolde dogmatikoak zeinen azkar zabaltzen ari diren ikustea. Berdin da liberalak, marxistak, euskaldun abertzaleak zein euskaldun sukurtsalistak; harrigarria da ikustea argumentu eta irizpide dogmatikoak barreiaturik pentsamendu orotan. Mentalitate arazo bat da, kultura dogmatiko batean jaio gara eta.

Sarrera hau amaitzeko, Imanol Galfarsororen esaldi bat, nik biziki maite dudana: “Fumigatua izan aurretik, bitxo honek behintzat ahal dituen guztiak eta gehiago egingo ditu autore euskarazale konsakratu hauen ‘moderazioan’, ‘tolerantzian’ eta ‘pluralismoan’ ezkutatzen diren miseria ideologikoak aireatzeko…” Esaldia, jakina, ez zegokion Andoniri, Ramon Saizarbitoria idazle euskaldunari bazik. Ramon Saizarbitoria eta oro har euskal intelligentsia ideologiko-literario basko-espainol burges txiki horren ideologiaren kritika egitea bertze lantxo baterako uzten dugu. Bistan da, hagitzez hurbilago sentitzen dut Andoniren eta Imanolen ideologia basko-euskalduna Ramon Saizarbitoriaren ideologia basko-espainola baino, dudarik ez egin horretaz! Baina kontua da biak ala biak ideologiak direla, hots, ez dituztela Euskal Herri Langilearen klase interesak zinez eta benetan ordezkatzen, ez direla baliagarri Euskal Langileria Estatu, Etnozidio eta Kapitalaren uztarripetik askatzeko. Euskal Iraultza Sozialistaren bidean oztopo dira, eta ez akuilu. Eta ondorioz, ni naizen bitxo komunista iraultzaile honek ahal dituen guztiak eta gehiago eginen ditu autore euskaldun horiek (eta euskaldunak diren heinean, bidaideak eta mintzaideak, erkideak ere) garatzen dituzten diskurtso eta pentsamendu filosofikoen sakonean ezkutatzen diren miseria ideologiko burgesak eta burges txikiak agerian uzteko.

Irri egin dezagun, hasteko: ene jatorrizko bekatua aitortu behar dut. Erran nahi baitut ez dudala Andoniren liburua irakurri, “Modernitatearen auziaz” (Jakin, 2009). Bekatuan bertan penitentzia heldu ohi denez, ahal bezain laster erosiko dut eta irakurtzen hasiko naiz. Barkatu, Andoni, orain arte bertze saltsetan nenbilen-eta. Bainan uste dut Lapiko Kritikoan argitaratu duzun guztia irakurrita, zure pentsamenduaren kritika egiten ahal dudala. Liburua irakurri ahala, zure liburuaren kritika ere (edota laudorioak) honat ekarriko ditut.

Nik ezagutzen dudan lehen idazlan Andonirena, 2010eko otsailaren 24an argitaratu zuen BERRIA egunkarian, eta martxoaren 1ean Lapiko Kritikoan. “Dogmatismoaren kontra”.

“C’est tout un programme!” erranen genuke Frantsesez, eta gainera hala da. Gure dogmen eta dogmatismoaren saretik jalgitzen ahal gara? Nor bere pentsamenduaren zutabeetatik haratago joaten ahal da? Ikusiko eta ageriko ...

Artikulu honetan Andonik batzuen eta bertzeen dogmatismoaren kritika egin nahi du: “Azken urte hauetan arduratzekoa izaten ari da gure artean pentsamolde dogmatikoak zeinen azkar zabaltzen ari diren ikustea. Berdin da liberalak, marxistak, euskaldun abertzaleak zein euskaldun sukurtsalistak; harrigarria da ikustea argumentu eta irizpide dogmatikoak barreiaturik pentsamendu orotan. Mentalitate arazo bat da, kultura dogmatiko batean jaio gara eta.” 

Honaino Andoniren gogoeta. Nire (hipo)tesia da Andonik ez duela klase borroka aintzakotzat hartzen, hots, ez duela klaseen arteko borrokaren ardaztasun eta  zentralitatea onartzen, eta bere pentsamendua Teoria Kritikoaren baitan garatzen dela. Hau da, Frakfurteko Eskolaren ildotik: Theodor Adorno, Walter Benjamin, Max Horkheimer, Herbert Marcuse, Jürgen Habermas, Erich Fromm ... Jakina, Frankfurteko eskola ez zen sekulan homogeneoa izan, eta bilakaera sakona bizi izan zuen, hasierako asmo komunista iraultzaileetatik 1922-1933 urteetan, II. Mundu Gerran Estatu Batuetako New Yorkeko Columbia University-n kokatu zen arte. Gerra hotzaren garai ilunetan. Nolako ibilbidea!

 

Kontua da Andonik ez duela zehazki definitzen zer den pentsamolde dogmatikoa. Zer dira, bada, argumentu eta irizpide dogmatikoak? Teoria Kritikoarekin ados ez daudenak? Andonik gustuko ez dituenak? Zeren eta dogmatismoa ezker-eskuin ikusten du gure pentsalariak: “liberalak, marxistak, euskaldun abertzaleak zein euskaldun sukurtsalistak”. Denak zaku berean eta segi aitzina! Denon omen gara dogmatikoak. Salbuespenik gabe?

Baten batek galde egiten ahal izanen luke, menturaz,  Andonik ere ez ote duen bere pentsamendu dogmatikoa izanen, hor nonbait, ez ote dituen, bada, bere “dogmak” eta bere “autore eta testu kanonikoak” izanen berak ere (Joxe Azurmendi, adibidez, edota Arnaldo Otegi ...) Hori aztertuko dugu lantxo honetan zehar.

 

Baina nori berea omen da zuzenbidea, eta bai, onartu behar dugu, Euskal Herria, mendez mende, etnozidio eta kolonizazioaren ondorioz, populu eta lurralde biziki katolikoa izan dela, are gehiago, jesuita gehienbat Hegoaldean eta ziur aski jansenista Iparraldean (Corneluis Jansen Baionako apezpiku-kolegioko zuzendaria izan zen 1612-1614 bitartean, hau da, Axular Sarako erretorea eta Donibane Lohitzuneko teologo kristauen taldeko buruzagia zèn garaietan ...) Katolizismo estu, zorrotz, exijentea, dogmatikoa ere bai ... Honi gero, Ipar Euskal Herrian dogmatismo burges-frantses zein ilustratu-jakobinoa eta Hego Euskal Herrian dogmatismo nazional-katoliko zein espainolista-frankista gehitu, eta horra mentalitate berezi xamarra, gurea dena. Horra gure historia eta gure istorioa. Idi hauekin lan egin behar, gureak dira-eta!

Aurreko paragrafoan aipatzen da kultura dogmatikoaren iturria: Euskal Herriak oro har eta Euskal Herri Langileak bereziki nozitu eta pairatu dituen etnozidioa eta kolonizazioa. Klaseen arteko borroka, alegia. Klase kontzeptua ulertzen dugu Materialismo Utopistaren zentzuan, hau da zapalduen talde eta multzo gisa, botere hierarkikoen harreman sareetan funtzio global bat (ekonomikoa, jakina, bainan aldi berean politikoa, soziala, kulturala, militarra batzuetan ...) betetzen duena. Marxen kontzeptu ekonomiko eta estrukturala onartzen dugu, eta ildo beretik hedatu eta zabaltzen dugu bertze zapalkuntzetara. Ardaztasuna eta zentralitatea epe historiko luzeetan, Langileriari ematen diogu, Proletalgoari zehazkiago errateko.

Artikulu honetan Andonik Jon Sudupe saiogile eta pentsalaria kritikatzen du, eta berarekin batera Arrazoimena eta Ilustrazioa. Jon Sudupe pentsalari burges liberal euskaldun bat da, Euskal Herrian eta gure hizkuntza nazional bakarrean Europako Burgesia ilustratuaren ideologia garatzen saiatzen dena. Euskalduna den aldetik, miresten dugu. Burgesa den heinean, zorrozki salatu eta kritikatzen dugu, jakina. Puntu horretan Andonirekin ados egon gaitezke, bainan azaleko adostasuna da, gure kritika klaseen arteko borrokatik abiatzen baita, Euskal Herri Langilearen klase-interesetatik, alegia, eta gure helburua, Euskal Errepublika Sozialista eraikitzea da, Komunismoaren bidean. Andoniren helburuak hauek al dira? Ez dugu uste ...

 

Irakur dezagun Andoniren paragrafo biziki argigarri hau: Kristautasunak historiaren gainean zeukan ikuspegi edo eskema bera erabili du marxismoak: paradisuan bizi ginen, jatorrizko bekatua jasan behar izan dugu historian zehar, eta berriro ere historiaren azken honetan, paradisua lur gainera etorriko zaigu (klaseen arteko diferentziak bukatuko dira…). Parusia! Ideologia batek bestearen lekua ez ote du hartu? Ez dugu ulertu modernia, ez dugu ulertu sekularizazioa. Arrazoia, estatua, demokrazia… horiek dira, ordena horretan, sekularizatu behar direnak. Ilustrazio frantsesak, Jainkoaren lekuan Arrazoia ipini du. Marxismoak ere. Baina biak ala biak hildako Jainko horren leku absolutu santu hori betetzera etorri dira.”

Kristautasuna eta marxismoa parean jartzen dira, beti ere ideien munduan, inolako klase ikuspegirik gabe. Beno, klase zapalduen ikuspegirik gabe, gure ustez, zeren eta Andoniren pentsamenduan bere klase sozialaren ideologia eta jarrerak etengabe ageri dira: Unibertsitateetako intelektualek osatzen duten burgesia txikiarena, alegia, klase sozialen “gainetik” (eta bere “dogmen” gainetik, jakina!) sentitzen den intelligentsia horrena, hain zuzen ere. Eta bai, , Arrazoia, Estatua, Demokrazia, ordena horretan, sekularizatu behar dira. Sekularizatu ala irauli, klase zapalduen mesedetan? Ez dugu ulertu Modernia, ez dugu ulertu sekularizazioa, ala ez dugu ulertu Kapitalismo Inperialista, Patriarkal eta Etnozida? Euskal Iraultza Sozialista egin behar dugu Euskal Herrian, ala gure pentsamendua “sekularizatu”, Marxismoa eta Ilustrazio Frantsesa parean jarriz, eta ideologia “dogmatiko” gisa biak berdin tratatuz? “Arrazoia” jarri omen dugu “Jainkoa”ren lekuan. Noren arrazoia? Noren Jainkoa? Zapalduena ala zapaltzaileena? Berberak edota berdinak direla uste al duzu, Andoni? Errealitatea osoa hartu eta baldintzatzen duen klaseen arteko borrokan eta botere sareen gatazketan, non kokatzen zara, Andoni? Erdian? Gainean? Hortik aparte, “Dogmatismoaren kontra”ko  goitasun zerutiarretan, Burgesia kapitalistaren Ilustrazio Frantses eta Langileria zapalduaren Marxismoaren erdian/gainean? Pentsamenduaren Sekularizazioa eta Dogmatismoaren kontrako borroka da gure eginkizuna, ala Kapitalismoa suntsitzea eta Euskal Herri Langilea askatzea?

Artikulu argigarri honen bukaeran Andonik bere programa ematen digu:

“Gure belaunaldia estatu hertsi arrazional dogmatiko kristau baten kontra borrokatzen zèn belaunaldiaren oinordeko da. Baina belaunaldi horrekin ere soka eten behar dugu. Belaunaldi hori ere erreakzionarioa izan baita, Estatu eliztar horren errepresio bortitzari (kontzientziaraino sartzen zena) marxismo ortodoxo batekin erantzun izan baitio. Eta ez zeukan beste biderik. Guk orain kontzientziaraino sartzen den Estatu bat dugu, demokrazia sakralizatua eta Giza eskubide santuak. Hori da herriaren opioa.”

 

Ni ere  banaiz “estatu hertsi arrazional dogmatiko kristau horren kontra” borroka egin zuèn belaunaldiaren oinordekoa, Franco hil zenean 11 urte bainituen, eta Herri Batasunean 1984an militatzen hasi bainintzen, 20 urterekin. Baina, barkatu, nik uste nuen Estatu zapaltzaile eta etnozida hori Estatu Kapitalista, Faxista (nazional-katolikoa), Etnozida eta Inperialista zela, eta gure borrokaren helburua zela Independentzia, Sozialismoa, Birbatasuna eta Berreuskalduntzea. Ez Ilustrazio Frantsesaren eta Marxismoaren “sekularizazioa”! Frankismoa estatu “eliztarra” zela? Bai, noski, bainan hagitzez zentralagoa zen Oligarkia kapitalista eta espainolistaren boterea, zeinak 1975etik aitzina bere klase-diktadura mantendu duen, Inperialismoaren laguntzaz, Borboien Dinastiaren Bigarren Berrezarkuntzaren bidez (Lehen Berrezarkuntza Borboitarra Alfontso XIIrekin egin zuten, oraingo borboiaren birraitatxi, hain xuxen ere...).

 

Harrapazak zangotik! Andonik erraten digu, tente-potente, “belaunaldi horrekin ere soka eten behar dugu”la, Faxismoaren kontran dema eman zuèn belaunaldi hori “erreakzionarioa” izan delakotz, zeren eta Frankismo etnozida eta kapitalistari “marxismo ortodoxo batekin” (sic!) erantzun baitzion.

 

“On croit rêver!”

 

Bainan ez, ez naiz ametsetan, ederki atzarri nau Andoniren deiadar ilustratu berriak, “Guk orain kontzientziaraino sartzen den Estatu bat dugu, demokrazia sakralizatua eta Giza eskubide santuak. Hori da herriaren opioa”. Eta nik, zozo “marxista ortodoxo” honek, uste nuen orain kontzientziaraino sartzen den Estatu hau (ni euskalduna izaki, nahiago dut “Estatuak” erran, zeren eta bi Estatu zapaltzaile ditugu euskaldunok, eta ez batto ...) bi Estatu kapitalista eta etnozidak zirela, bi Estatu inperialista eta patriarkalak, Burgesia espainolista eta frantses-jakobinoaren bi aparatu armatu zapaltzaile eta biolentoak, noizbait Euskal Herri Langilearen borrokaz eta Iraultza Sozialistaz suntsitu eta birrinduko ditugunak.

Ai ama! Orain ulertu dut! Ilustrazio Frantsesa eta Marxismo ortodoxoa sekularizatu behar ditugu, Teologia katoliko eta protestantearekin Ludwig Feurbachek  duela 150 urte baino gehiago egin zuenaren ildotik. Hor dago koxka! Tori Bittori!

Bainan ahantzi zait, barkatu, Marx izeneko filosofo batek duela 167 urte Feuerbachi buruzko tesiak izkiriatu zituen ... Horiek Andoni ibilki den unibertsitateetan estudiatzen dira? Ala “marxismo ortodoxoa” denez, horiek ere sekularizatzen aritzen dira?

Barkatu atrebentzia, baina duela 152 urte, 1870ean, hain zuzen ere, Marxek Engelsi erran omen zion: “Ni ez naiz marxista”. Eta ni ere ez! Komunista iraultzaile izaten saiatzen naiz, eta horren arabera jokatzen, jakina, ahal bezala ... Nire definizio teorikoa ez da pertsonalista (marxista, leninista, marxista-leninista, trotskista, stalinista, maoista, luxemburgista eta tutti quanti!), baizik eta proeiktu politikoaren araberakoa: komunista iraultzailea, komunista libertarioa, ekokomunista, edo dena den ...

Joxe Azurmendiren liburuak irakurtzea hagitz ongi dago, Arnaldo Otegiren gogoetak ezker eskuin aipatzea ere bai, Andoni, baina noizbehinka, astia duzularik, irakur, otoi, Karl Marx, Friedrich Engels, Mikhail Bakunin, Piotr Kropotkin, Rosa Luxemburg, Vladimir Ilitx Lenin, Alexandra Kollontai, Errico Malatesta, Camilo Bernieri, Anton Pannekoek, Karl Korsch, Ernst Bloch, Giörgy Lucáks, Antonio Gramsci, Paul Mattick, Ernesto Guevara ... Filosofoak ziren, benetan, Praxi Iraultzailearen Filosofiaren ildoan kokatzen dira. Eta beren pentsamenduek gaurkotasun izugarria dute egun eta hemen, XXI. mendeko Euskal Herrian. Bai badakit ez duzula uste. Badakit testu kanonikoen kontu horiek eta ixtorio. Bai, badakit marxista ortodoxoak direla (Stalin, Trotski eta Mao nahiago dituzu?), eta sekularizatu behar dituzula, baina baliteke autore hauek guztiak irakurtzean zu ere amini bat iraultzailetzea ... 

Eztabaida eta polemika zabal-zabalik dugu! Jo aitzina!

Zure erantzunaren zain, Andoni!

Gaizki erranak barkatu eta ongi erranak gogoan hartu ...

Adeitasunez,

Fermintxo