Josu Iraeta: Espainia

ESPAINIA

 

Josu Iraeta

 

Denbora asko daramagu atzera eta aurrera aldi berean bidaiatuz. Aurrera, txirrista batean bezala, balaztarik eta helburu jakinik gabe, globalizazioa dugularik promes bakarra, Merkatu Bakar handia, alegia. Atzera, berriz, kezkaz egiaztatzen dugulako azken hamarkadak eta pasa den mendeko 30eko hamarraldian gero eta antzekotasun handiagoak dituztela. Depresio Handiaren bidez elikaturiko irrazionalismo eta galerekin.

Hori horrela, eta –aspaldian aurreikusia zegoen bezala- Marxismoan sortu ziren erregimenek eskaintzen zuten ideologiak porrot egin ondoren bizitako nahasmen eta babesik gabeko egoera berberan   bizi da gaur  Estatu espainiarra. Hau da, Estatuaren boterea eta erakunde sozio-sindikalak deseginez.  “Merkatuaren” erasoa gailendu delako, iraultza teknologikoa geldiezina, eta finantza arloko espekulazioa,  kontrolik gabe,  eta  kontrolatu ezinezkoa delako.

Muturrekoa eta baztertzailea den ideologia nazionalaren berezko eszenifikazio demagogiko eta maltzurrean murgilduta bizi gara, Alderdi Popularraren zuzendaritzapean eta Rajoy jauna buru duen gobernuaren agindupean. Ahaidetasun eta antzekotasun ikaragarriak ditu "kristau zaharrak" goraipatzen zituen Espainia harekin, ehunka urtetako irainak eta etnia arteko gorrotoak mendekuan hartzeko nahiarekin.

Gaur suspertzen ari den populismo nazionala, engainatutako gizartearen kudeatzailea, porrotera eta bazterkeriara bideratua dagoen hau, frustrazio eta abandonatzearen uste orokorraren ondoriozkoa da. R.Zapatero jaunak interpretatu duen “sozialismo demokratikoaren” akatsen emaitza.

Moncloatik egun ezarritako  “gurutzada” mespretxagarri bezain ankerrak, inolako sinesgarritasunik gabe egindako hauteskunde-promesen ondoriozkoa da. “Kontzientziaz” jaurtitako baieztapenen bidezko faltsutasun eta tranpa dialektikoen ondoriozkoak. Gainera, aurre eginez, zintzotasun eta errespetua eskatzen duten ahotsak mespretxatzen dituztela ikusirik, Alderdi Popularraren gobernuak egiten duen demokraziaren interpretazioa, esperpentoaren kategorian kokatzen ahal dugu, lasai.  

Alderdi Popularraren gobernuak gauzatzen ari den kudeaketa ikaragarriak bestelakoa erakusten badu ere, hamarkada ugari igaro dira Francisco Franco desagertu zenetik. Mende berria abiarazi dugu, eta 2013ko udaberria aurrera doa, tinko. Hala ere Estatu espainiarrean inork ez ditu oraindik iraganeko zorrak kitatu nahi izan. Kitatu gabe dagoen zor  handi eta garrantzitsuena; “trantsizioaren” inguruan egin beharreko hausnarketa objektiboa, neurtua eta kritikoa. Trantsizio horrek, izan ere, Frankismoaren diktadura behin betiko atzean utzi eta demokraziaren ateak ireki beharrean, kolonialismo modernoaren oinarriak ezartzea besterik ez zuen lortu.

 

Badakit azken paragrafo honi honako baieztapenarekin erantzun dakiokeela; alegia, aipatutako ezgaitasunak ez direla   -handikeria gainezka noski -  Espainia deritzona osatzen duten nazionalitate eta kultura anitza osatzen dutenena soilik. Bale, ados; baina horrek ez du iruzurrez beteriko errealitate ankerra baliogabetzen.

Espainiar harrotasun “nazional” gehiegizkoa da iruzur horren oinarrizko osagaietako bat. Hala ere, eta bitxia da , espainiar familia politiko guztiek ukatu egiten dute harrotasun hori.  Oso errotuta dagoen sentimendua da, antzinako helburu unibertsalak gogora dakarkiguna. Eta Tribu beraren basakeria aitortzen dutenean ere, ideologikoki justifikatzeko izaten  da. 

Espainiaren historia modernoaren paradoxa da hori. Diktaduratik demokraziara igarotzeko “trantsizio koplexuarekin” zerikusia duena. Nire ustez, ordea, kolonialismoa justifikatzeko modu modernoa baino ez da, nazionalismo espainiarrak Autonomien Espainia izenarekin ezagutzera eman zuena.

Eta hori horrela izan zen eta da, Espainiar Konstituzioen “guraso” deritzanak, idazle baino izkribu zirenak,  halako miopia intelektuala izan zutelako. Herriak eta Nazioak elkartzen zituzten bide historikoen ordez, autopista eta trenbideak ikusi zituztelako, zoritxarrez,  norabide bakarrekoak, denak.

Ez da harritzekoa Estatu espainiarrean gertatzen ari dena.  Belaunaldiz belaunaldi, oinordetzan jasotako zigorgabetasunaren ondorioak orain ikusten dira. Demokrazian berezkoak ez diren legealdi parrastak, "klase" politikoaren ustelkeria ekarri du, sentsibilitate morala endurtua dute, eta ez dute ikusi nahi  kirats ikaragarriaren bihotzean parte direla.

Pentsatzeko gaitasuna duen norbanako orok (ekintza horrek gizartean balio handiegirik ez badu ere), euskalduna  ala  espainiarra izan, ondorio berbera atera dezake, hau da, sistema honek ez duela balio, txarra dela, baita hilgarri eta gaitzesgarri ere. Izan ere, mendeetan zehar pilatu dugun eskarmentuaren ondoren, demokrazia zientzia politikoaren aurkikuntza gisa onartzen badugu, erabat onartezina da gaur egun, oraindik, “kristau zaharren” esku egotea.

Horiek baitira – Nafarroan soilik– hiru milatik gora lagunen heriotzaren erantzule zuzenak. Inoiz barkamenik eskatu ez dutenak, ezta lapurtutakoa itzuli ere. Inoiz ere ez dute zigorrik jaso ez bete, eta inoiz ere ez diote ukorik egin beraien helburu politikoak erdiesteari. Horiek dira gaur egun oraindik boterearen egituran daudenak.

   

Orain arteko zigorgabetasunaz baliatuz  eta harrokeriaz gainezka, Parot doktrina  “gaur” ezartzen dutenak , beste batzuei noski.

Ezin dezakegu gure etorkizuna “kristau zahar” horien esku eta beraien intsentsu eta aitorlekuaren zaindaritzapean utzi.

       Onartezina da.

Bukatzeko, galdera bat luzatu nahi nizueke.  Saihestu ezinezko galdera. Alegia, zer da Espainia